Gemeenten zien de laatste tijd meer en meer in dat er aandacht nodig is voor de vooren vroegschoolse periode. Kinderen die thuis niet optimaal in hun ontwikkeling
ondersteund (kunnen) worden, hebben vroegtijdig een gestructureerde aanpak nodig die
hiervoor compensatie biedt. Een aantal programma’s voor voor- en vroegschoolse
educatie geven deze extra ondersteuning. Gelet op de kritiek die in veel studies wordt
geuit op de kwaliteit van de voorziening en de condities waaronder deze wordt
uitgevoerd, valt er op dit vlak nog een en ander te winnen. Van groot belang is een
doorgaande lijn van peuterzaal naar basisschool.
Wanneer is er sprake van VVE ?
Er is sprake van VVE als wordt voldaan aan de volgende voorwaarden:
- het programma is geschikt voor 2-en/of 3-jarigen;
- het programma loopt door tot en met groep 2 van de basisschool;
- er is sprake van een gestructureerde aanpak;
- er wordt gezorgd voor een intensieve begeleiding van de doelgroepkinderen;
- het programma wordt verzorgd door daarvoor voldoende gekwalificeerd personeel
van een instelling; - het programma wordt gegeven aan een voorschoolse instelling of op een
basisschool.
Er zijn een aantal programma’s ontwikkeld die instellingen ondersteunen bij hun voor- en
vroegschoolse educatie.
VVE-programma’s
VVE methode Piramide
Het programma is bestemd voor alle kinderen in de leeftijd van 3 tot 6 jaar. Er is
bijzondere aandacht voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Het
programma richt zich op de ontwikkeling van het kind (uiteenlopend van denk- en
taalontwikkeling tot creatieve en persoonlijkheidsontwikkeling). Spel staat centraal
Het programma is opgebouwd rond een aantal thema’s (bijvoorbeeld water, herfst, huis,
Sinterklaas). De leidsters gebruiken projectboeken waarin rond deze thema’s ideeën,
spelletjes en liedjes voor peuters staan. In de combinatie van spelen en leren worden de
peuters gestimuleerd in hun taal- en denkontwikkeling, en ook in de ontwikkeling van
hun creativiteit en persoonlijkheid.
Tutoring
Als kinderen onvoldoende profiteren van het spel en de thema’s krijgen ze over een
langere periode individuele begeleiding van een zogenaamde tutor (=extra leidster, die
alle dagdelen op de speelzaal is). Voordat de groep met een thema of activiteit aan de
slag gaat, neemt de tutor de peuters, die extra steun nodig hebben, apart in de groep.
De kinderen raken dan vast vertrouwd met bepaalde begrippen en materialen, die
gebruikt worden bij het thema. Dat geeft deze kinderen een veilig gevoel. Ze worden
vrijer en zelfverzekerder en zijn beter in staat om mee te doen in de groep. Achterstand
wordt zo voorkomen.
Ouders
Het werken met tweewekelijkse thema’s speelt een belangrijke rol in de speelzaal, die
met Piramide werkt. Voorafgaand aan elk thema krijgen ouders informatie. Begrippen,
die bij het thema centraal staan, worden aan de ouders doorgegeven. De leidsters
vragen de ouders om er samen met het kind thuis ook mee bezig te zijn. Allochtone
ouders krijgen de informatie en begrippen in hun eigen taal en in het Nederlands. Ouders
in een Piramide-speelzaal werken als hulpouder eenmaal per kwartaal mee in de
speelzaal.
Doorlopende ontwikkelingslijn
Piramide heeft een doorlopende ontwikkelingslijn van de speelzaal tot en met groep 2
van de basisschool. Een thema komt dus 3 keer terug, maar elk jaar op een hoger
niveau. De kinderen worden goed geobserveerd en gevolgd in hun ontwikkeling.
Startblokken
Basisontwikkeling van Startblokken is een didactisch en pedagogisch werkplan voor
groep 1 tot en met groep 4. Met dit concept wordt op een groot aantal basisscholen al
diverse jaren gewerkt. Basisontwikkeling van Startblokken is naar de ‘voorschoolse
periode’ uitgebreid om een goede start voor kinderen mogelijk te maken, zodat hun
kansen op persoonlijk welbevinden en schoolsucces toenemen. Startblokken van
Basisontwikkeling is bestemd voor de peuterspeelzalen en voor de beginperiode van de
basisschool.
Kenmerken:
- bieden van een veilige (emotionele) basis voor de sociale communicatieve taal
ontwikkeling (inclusief NT2); - activiteiten en inhouden die voor kinderen betekenisvol zijn: met name
spelactiviteiten, activiteiten met verhalen, prentenboeken, verteltafel en
dagelijkse routines; - doelgerichte begeleiding van de activiteiten van de kinderen; leidsters en
leerkrachten doen met de kinderen mee, helpen bij activiteiten en bevorderen
daarin sociale contacten en taalverwerving; - observatie en evaluatie van activiteiten om het activiteitenaanbod en de gewenste
begeleiding te kiezen en ontwikkelingsvoortgang te volgen; opbouwen van een
goed contact met ouders.
Meer informatie
www.aps.nl/onderbouw/index%20basisontw_startblokken.html
www.drienerwoold.nl/downloads/Jonge%20kinderen%20Startblokken.pdf
VVE methode Kaleidoscoop
Kaleidoscoop is een educatief programma voor peuter- en kleutergroepen dat zich richt
op de brede ontwikkeling, met speciale aandacht voor de taalontwikkeling. Kaleidoscoop
is gebaseerd op de Amerikaanse methode High/Scope. In 1962 is dit programma onder
de bezielende leiding van David Weikart gestart in Ypsilanti met als doel: het vergroten
van de (onderwijs)kansen van kinderen en jongeren uit de armste buurten.
In 1994 is het High/Scope programma verder ontwikkeld en aangepast aan de
Nederlandse situatie. Na een experimentele periode van enkele jaren wordt Kaleidoscoop
nu, onder meer in het kader van de Voorschool, in veel gemeenten uitgevoerd. Eis is wel
dat er twee peuterleidster per groep werken.
Meer informatie: www.kaleidoscoop.org
Vergelijking van de meest gebruikte VVE-programma’s
Piramide is een methode die duidelijk is beschreven waardoor leidsters en leerkrachten
houvast hebben. De leerstof is de belangrijkste leidraad. Piramide kan daarom
makkelijker door anderen worden overgenomen juist omdat er een duidelijke leidraad is
die je volgt.
Startblokken is een onderdeel van basisontwikkeling, speciaal gericht op deze
leeftijdsgroep. De nadruk ligt op het handelen van leidsters/leraren en het ontwerpen
van een betekenisvol aanbod voor jonge kinderen. Startblokken beoogt een
ontwikkelingsgerichte, doorgaande lijn in de begeleiding van kinderen van 2,5 – 6 jaar?
Kaleidoscoop is gebaseerd op de houding en de werkwijze van de leidster/leerkracht.
Veel hangt dan ook af van de professionaliteit van de leerkracht. Veel moet zelf bedacht
en vorm gegeven worden. Registratie van uitgevoerde activiteiten is van groot belang om
de voortgang te bewaken en een doorgaande lijn te garanderen.
Op de basisscholen werkt:
61,6 % met Piramide
20,9 % met Startblokken / basisontwikkeling ?
15,1 % met Kaleidoscoop?
Meer informatie vindt u op : http://www.perspectiefdco.nl/activiteiten/jonge%20kind.htm
Succesfactoren
Om VVE succesvol te laten zijn, kan lokaal aan het verbeteren van de startcondities van
kinderen gewerkt worden door:
• Zorgen dat meer (gewichten)kinderen deelnemen aan VVE.
• Tijdig signaleren van problemen bij peuters en/of kleuters en doorverwijzen.
• Tot stand brengen van samenwerkingsverbanden tussen basisscholen,
peuterspeelzalen, kinderopvangvoorzieningen en consultatiebureaus
• Professionalisering van medewerkers in peuterspeelzalen en
kinderopvangvoorzieningen en onderbouwleerkrachten.
