Verbinding met praktijk maakt techniek betekenisvol
Een vmbo-advies stuit veel ouders tegen de borst. Vooral de deelname aan de beroepsgerichte leerwegen daalt. Bovendien hebben de technische profielen te maken met een negatief imago en onbekendheid, terwijl er op dit vlak enorme behoefte is aan vakmensen. Sommige basisscholen werken samen met vmbo basis en kader én met technische bedrijven om het tij te keren. “We kweken goodwill voor technische beroepen.”
Veel schoolleiders in het primair onderwijs ervaren dat met een zeker dedain gesproken wordt over beroeps- en praktijkgericht techniekonderwijs. Jord Steen, directeur van basisschool De Beekvliet in Velserbroek: “Je hoort nog weleens als een kind niet goed kan leren dat het altijd nog ‘wat met zijn handen’ kan doen. Alsof een technisch beroep een laatste uitvlucht is.” Hoewel veel basisscholen werken aan een doorgaande leerlijn Wetenschap & Techniek, zetten sommige net een stapje extra door hun leerlingen kennis te laten maken met de beroepspraktijk. Groep 6, 7 en 8 van De Beekvliet bezoeken bijvoorbeeld jaarlijks staalproducent Tata Steel in Velsen-Noord. Steen: “We hebben op school een technieklokaal met alles erop en eraan, maar het mooie van onze samenwerking met Tata Steel is dat de verbinding met de praktijk wordt gemaakt. Onze leerlingen lopen niet alleen binnen het bedrijf rond om onder de indruk te raken, maar gaan echt aan de slag met bijvoorbeeld auto’s op windkracht of het bouwen van zweefvliegtuigjes om er daarna ook mee te rijden en vliegen. Ze zijn intensief bezig met techniek en allerlei soorten materialen en zien en doen dingen die ze anders nooit zullen doen.”
Sfeer proeven
Bij Stichting Kits Primair (11 openbare basisscholen in Midden-Drenthe) maken groep 5 en 6 jaarlijks een bedrijventoer waarbij ze technische processen zien bij verschillende bedrijven, zoals Kip caravans, mechanisatie- en installatiebedrijven en een woningbouwcoöperatie waar leerlingen bijvoorbeeld de opdracht krijgen een huis up to date op te leveren voor een volgende huurder. Groep 7 en 8 bezoeken bovendien jaarlijks driemaal de vmbo-locatie van RSG Wolfsbos in Hoogeveen voor techniekactiviteiten als hout- en metaalbewerking, schilderen, elektro, science en programmeren. Twee weken daarvoor krijgen alle scholen van Stichting Kits Primair een signaal en starten met lesbrieven ter voorbereiding op de lessen met techniekactiviteiten op de vmbo-locatie. Een samenwerking die ervoor zorgt dat techniek geen solitaire aangelegenheid op de basisschool is, zegt Dolf Dekker, meerschools directeur van Stichting Kits Primair. “Leren wordt hierdoor betekenisvol en kinderen raken gemotiveerd. Door onze bedrijfsbezoeken en lessen bij RSG Wolfsbos ervaren ze wat techniek is en wat je ermee kan. Daarnaast proeven ze al van de sfeer en werkwijze in het vmbo en bedrijfsleven. We kweken daarmee goodwill voor technische beroepen.”
Ook leerlingen van groep 8 van basisschool Het Rastholt in Hoogeveen doen mee aan de Wolfsbosexperience, waarbij alle leerlingen van Stichting Bijeen – waarvan Het Rastholt deel uitmaakt – zes keer per jaar technieklessen volgen bij vmbo Wolfsbos (basis en kader). Directeur Olga Nijmeijer: “Wij dragen graag bij aan vroegtijdige bewustwording van de kansen en mogelijkheden in de techniek. In deze omgeving zijn veel bedrijven gevestigd die behoefte hebben aan technisch geschoold personeel. Dat maakt techniek voor ons een speerpunt.”
Petra Hummel, projectleider techniek van RSG Wolfsbos – gevestigd in een erkend achterstandsgebied met een eenzijdige sociaaleconomische structuur met veel werk op het gebied van techniek – nam negen jaar geleden het initiatief voor het contact met de basisscholen in de regio. “We ontvangen jaarlijks veertig basisscholen op vrijdagmiddag. Het is onze manier om het basisonderwijs te helpen een goede invulling te geven aan technieklessen. Wij hebben alle faciliteiten voorhanden en we willen onze bijdrage leveren aan de ontwikkeling van techniek voor alle kinderen en hen praktische ervaring laten opdoen. Zo worden ze enthousiast gemaakt en nemen ze ouders mee aan de hand bij open dagen.”
Volwaardige optie
De hamvraag is natuurlijk: vertaalt het enthousiasme van de leerlingen zich in een keuze voor de basis- of kaderberoepsgerichte leerweg van het vmbo? Schoolleider Steen van De Beekvliet: “Het effect van onze samenwerking met het bedrijfsleven is lastig te meten. Wat ik wel zeker weet is als we er niets aan doen, kinderen zeker niet zullen kiezen voor een technische opleiding. We laten zien dat werken in de techniek een volwaardige optie is.” Meerschools directeur Dekker van Kits Primair wijst op het imagoprobleem. “Dan zullen we ook iets moeten doen aan de maatschappelijke waardering voor technische vakmensen en het salaris verhogen. Want zelfs jonge kinderen kijken al naar wat je later kunt verdienen.”
Schoolleider Nijmeijer van Het Rastholt is optimistisch, al herkent ze dat ouders een lichte weerstand hebben tegen een vmbo-advies. “Maar eigenlijk is dat al weer op z’n retour. Nu duurzaamheid belangrijker wordt en de arbeidsmarkt verandert, is het niet meer van: ‘Ga je daarheen?’ Ik zie langzaam weer meer erkenning komen voor technische beroepen als monteur en timmerman. Je moet flexibel, creatief en slim zijn. Dat wordt met de bezoeken aan het vmbo wel duidelijk.”
Ouders
Toch eindigen samenwerkingsvormen tussen po en vmbo ook vaak weer na afloop van een gesubsidieerde projectperiode of bij onvoldoende effect. Dat eerste geldt bijvoorbeeld voor de Dr. Wumkesskoalle in Joure, onderdeel van Stichting Meilan, waar daarom een nieuw initiatief op stapel staat. Directeur Jan de Boer van de Dr. Wumkesskoalle: “Het Kei College voor vmbo basis en kader gaat voor kinderen uit groep 6 tot en met 8 een dagdeel per week lokalen en vakkrachten beschikbaar stellen voor onder andere techniekonderwijs. Voor kinderen die graag met hun handen werken gaan we dit aanbieden om beter aan te sluiten bij hun onderwijsbehoefte. We zien nog weleens dat ouders liever de theoretische leerweg van het vmbo (gl/tl) zien voor hun kind. We hopen dat hiermee te doorbreken.”
Het Rotterdams Vakcollege De Hef constateert dat alle inspanningen ten spijt steeds minder kinderen kiezen voor beroeps- en praktijkgericht onderwijs. Afdelingsleider Ruben Bolsius: “Ouders sturen hun kinderen liever naar de havo dan naar het vmbo. Daarom zijn wij bezig een opleiding techniek op te zetten op een hoger niveau, namelijk vmbo-tl. We hebben jarenlang technieklessen verzorgd aan basisschoolleerlingen waarin ze echt praktische ervaring konden opdoen. Daarmee zijn we gestopt omdat dat niet leidde niet tot meer instroom. Ook de kinderen die bij ons op school komen kiezen na twee jaar steeds vaker voor economie of handel en niet voor techniek. Onbegrijpelijk, want met een technisch profiel ben je verzekerd van een baan.”
Petra Hummel van RSG Wolfsbos onderschrijft het verhaal van Bolsius volledig. “Ouders willen een goede loodgieter of timmerman thuis, maar willen vooral niet dat dit hun eigen kind is.” Samen met de basisscholen van Stichting Bijeen startte zij daarom ook een nieuw initiatief om ouders meer te betrekken bij de opleiding van hun kind. Hummel: “Over de precieze invulling overleggen we nog, maar wat mij betreft volgen ouders en kind samen technieklessen bij ons. We hopen hiermee een drempel te slechten en het beeld dat ouders hebben van technisch onderwijs bij te stellen.”
Schooladvies
Schoolleiders wijzen erop dat leerlingen met een ambitie in techniek veelal niet worden opgemerkt. Norine Meinster, directeur van basisschool Nelson Mandela uit Rotterdam en voormalig deelnemer aan de gastlessen techniek op Vakcollege De Hef: “Interesse voor techniek moet al op jonge leeftijd aangeboord worden. Daarom geven wij al technieklessen vanaf groep 1. Voor groep 7 en 8 willen wij vakdocenten techniek uit het voortgezet onderwijs inzetten om het technisch talent bij kinderen verder naar boven te halen en een doorgaande lijn met het vo te realiseren.”
Neem ouders al vroegtijdig mee in het schooladvies luidt haar devies. “Als zij hun kind liever op de havo zien is dat vrijwel altijd omdat ze een financieel goede toekomst voor hun kroost willen. Ze weten best dat een technisch beroep niet meer per se vies of zwaar werk is, maar zien vaak niet dat je ook een goed inkomen kunt krijgen. Wanneer je ouders al vanaf het allereerste begin op school meeneemt in het niveau en de interesse van hun kind, schrikken ze niet meer zo van een schooladvies richting beroepsgerichte leerweg.”
Betekenisvolle bezoeken aan het vervolgonderwijs zijn daarbij van essentieel belang, zegt Angelique Snoei, schoolleider van obs Delfshaven, waarvan leerlingen uit groep 7 en 8 gastlessen techniek volgen die worden gegeven door docenten van het nabijgelegen Scheepvaart en Transport vmbo-college. “De negatieve sfeer rond praktijkgerichte opleidingen proberen wij in gesprekken met ouders te kantelen. Door de gastlessen krijgen kinderen beter inzicht in welke type beroepen er zijn en wat bij hen past. Dan komt de focus in oudergesprekken meer te liggen op wat een kind wil, in plaats van dat ouders zich vooral blindstaren op vervolgonderwijs op basis van een zo hoog mogelijk niveau.”
Niet alleen op een steiger staan
De sector techniek van ROC Gilde Opleidingen in Limburg (mbo) wist het dalende leerlingenaantal tot stilstand te brengen door het roer om te gooien, zegt Ren Hendrix, directeur sector Techniek. “Wij zoeken de samenwerking met het vmbo om leerlingen te behouden voor techniek. Vmbo-leerlingen volgen praktijkgerichte onderdelen van hun opleiding hier op het mbo. Ik vind ook dat we meer moeten aansluiten bij de belevingswereld van kinderen.
‘We moeten meer aansluiten bij de belevingswereld van kinderen’
Geef ze een ander beeld van de bouw dan alleen op een steiger staan, breng ze ook in aanraking met prefab-bouwen. Ga niet met ze naar koude fabriekshallen, maar neem ze mee naar de Efteling, een popfestival, voetbalstadion of de Vierdaagse. Laat hen achter de schermen kennismaken met technische en logistieke processen.”
