Tekort schoolleiders steeds ernstiger
Het wordt steeds moeilijker vacatures voor schoolleiders in het primair onderwijs (tijdig) in te vullen. Door de vergrijzing vertrekt een toenemend aantal schoolleiders, terwijl de aanwas van nieuwe schoolleiders sterk achterblijft. Uit onderzoek van de AVS blijkt dat scholen het afgelopen schooljaar veel moeite hadden om vacatures voor (locatie)directeuren en bovenschool managers tijdig in te vullen. Slechts 78 procent, ten opzichte van 85 procent vorig schooljaar, kon tijdig ingevuld worden. Met name voor de vacatures die aan het begin van het schooljaar ontstonden, konden niet op tijd geschikte kandidaten worden aangesteld: 77 procent bleef oningevuld.
Ton Duif, voorzitter AVS: “Deze cijfers zouden eigenlijk niemand mogen verbazen. Het salaris van een schoolleider loopt fors achter bij wat in een soortgelijke functie in andere sectoren wordt verdiend. Ook het salarisverschil ten opzichte van een leerkracht is veel minder dan op grond van de extra verantwoordelijkheden en taken redelijk zou zijn. Tel je daarbij op dat een schoolleider – gezien het feit dat veel scholen nog steeds geen conciërge of administratieve kracht hebben – nog steeds zelf allerlei bijkomende klusjes moet uitvoeren, dan is het niet vreemd dat potentiële kandidaten voor een andere carrière kiezen. Het idee dat Den Haag de taak van schoolleiders in het basisonderwijs kennelijk niet serieus neemt, vermindert de aantrekkelijkheid van het beroep.” Als een vacature niet op tijd kan worden ingevuld zijn de meest gekozen oplossingen, net als vorige jaren overigens, het inzetten van een interim-directeur of het aanstellen van een directeur voor meerdere scholen. Ook wordt vaak de adjunct-directeur of een leerkracht die een kweekvijvertraject volgt naar voren geschoven om de open plek, al dan niet tijdelijk, in te vullen. Oplossing
In tegenstelling tot de grotere moeite die het kost een directeur te vinden, lukte het afgelopen schooljaar juist beter om vacatures van adjunct-directeuren op te vullen. Ton Duif: “Misschien ligt hier wel een deel van de oplossing. Als we nu goed inzetten op opleidingen en professionalisering van leerkrachten die interesse hebben in een managementfunctie, zodat er een continue aanwas is van adjunctdirecteuren, kunnen adjunct-directeuren doorstromen naar directeursfuncties. Maar dan moeten opleiding, coaching en dergelijke veel meer aandacht krijgen, want anders krijgen we een heleboel goedwillende, maar niet voldoende gekwalificeerde kandidaten.”
Om het probleem van het groeiende tekort aan schoolleiders het hoofd te bieden moet er volgens de AVS dus, naast een passend salaris en ondersteuning, ingezet worden op professionalisering en borging van de kwaliteit van schoolleiders. Duif: “Belangrijk is dat er nu niet gekozen wordt voor het schuiven met budgetten, maar dat er substantieel geld wordt toegevoegd aan de budgetten. Anders is het ´t ene gat dichten met het andere, en daar schieten het onderwijs en uiteindelijk dus de leerlingen helemaal niets mee op.”
Bevoegdheid leerkrachten
Door krapte op de arbeidsmarkt, die vooral in het voortgezet onderwijs ook voor leerkrachten geldt, doet bijna 70 procent van de vo-scholen bij werving wel eens concessies aan de bevoegdheid van leerkrachten. Dit blijkt uit het onderzoek `Werving van leraren´ van het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO). In het primair onderwijs liggen die percentages echter veel lager, want daar zijn minder moeilijk vervulbare leerkrachtvacatures.
Ruim 20 procent van de vo-scholen verlaagt soms eisen aan wenselijke competenties op bijvoorbeeld vakinhoudelijk, didactisch of organisatorisch gebied. SBO-directeur Freddy Weima: “Op veel scholen in het vo staan onbevoegden en onderbevoegden voor de klas. Dat kunnen goede leerkrachten zijn maar op zich is deze situatie onwenselijk. Het is zaak dat scholen en deze leerkrachten er zelf voor zorgen dat zij, via scholing en opleiding, zo snel mogelijk bevoegd zijn voor de lessen die ze geven.”
Uit het SBO-onderzoek blijkt (ook) dat een op de tien basisscholen en de helft van de scholen in het vo kampte met vacatures. De scholen verwachten wel snel meer personeel aan te kunnen trekken; daarnaast hebben ze ook te maken met moeilijk vervulbare vacatures. Vooral de scholen in de Randstad en grote steden zoeken nog personeel. Circa 12 procent van de schoolleiders po en 47 procent van die in het vo ervaart problemen met het aantrekken van leerkrachten. Ruim driekwart van hen in het vo verwacht de komende jaren grote tekorten in de personeelsvoorziening.
Het onderzoek van de AVS is te vinden bij de scholenpanels. Het SBO-onderzoek downloaden kan via: www.onderwijsarbeidsmarkt.nl/publicaties/2008/werving-van-leraren.