Speciaal onderwijs – Beeld bepalen

SWOT-analyse speciaal basisonderwijs
In vier workshops van AVS adviseurs Bob Ravelli en Heike Sieber, die onlangs gegeven werden, waren ongeveer 55 SBO-directeuren en tien SO-directeuren bij elkaar om onder meer een SWOT-analyse te maken voor het SBO, met betrekking tot het landelijke beeld op dit moment.

Sterk werd genoemd de aanwezige expertise psycholoog, orthopedagoog en logopedist en het goede, veilige pedagogisch-didactische klimaat in de SBO-scholen. Het wordt door velen beschouwd als een passende vorm van onderwijs, die voor veel leerlingen een positieve doorstart na een moeilijke periode betekent. De positie binnen de samenwerkingsverbanden wordt door het merendeel als stevig ervaren, de samenwerking als constructief. De enigszins naar binnen gerichte houding wordt als zwak betiteld. Een aantal scholen worstelt nog met het school zijn versus het expertisecentrum zijn/worden. Daar is men nog niet helemaal uit. De verdichting van de problematiek en daarop inspelen is voor de leerkrachten een dagelijkse zorg en voor de directies verdient het op peil brengen/houden van goede samenwerking met jeugdzorg en gemeente meer aandacht.

Benutten van expertise
Er zijn ook kansen en die liggen op het terrein van het benutten van de deskundigheid. Er is al veel samenwerking en het gevoel heerst dat het momentum hier en nu is om thuisnabij, samen met ouders de visie en de missie te herformuleren en als ondernemers te ontwikkelen richting een expertisecentrum/orthopedagogischdidactisch centrum OPDC voor het basisonderwijs, zoals sommigen het al noemen. Wat dat betreft wordt passend onderwijs en ook inclusief onderwijs niet als bedreiging, maar als een kans gezien Andere bedreigingen zijn er wel. De administratieve berg die de zorgplicht met zich meebrengt, weglekkende expertise waar niet wordt geïnvesteerd in een expertisedienstencentrum en de nog steeds voorkomende te late verwijzing door het basisonderwijs. Vaak gaat er teveel tijd verloren, waardoor de inhaalslag moeizaam verloopt. Ook bestaat er verwarring tussen de begrippen inclusief en passend onderwijs: twee verschillende zaken.

Over de muur kijken
Er valt nog veel te bedenken voor de nabije toekomst. Eén ding valt op: van de besturen en directies binnen het SBO wordt veel gevraagd. Van hun leiderschap én van hun ondernemersschap. Wie kansen wil pakken kan dat, maar dient goed om zich heen te kijken, over de muren van bestaande structuren. Belangrijk is om het initiatief te nemen om de samenwerking te zoeken met onderwijsinstellingen, jeugdzorg en centra voor jeugd en gezin. En op basis van de eigen kracht – de expertise de samenwerking te versterken en actief zijn om zo dicht mogelijk bij huis een zo licht mogelijke vorm van passend onderwijs voor zoveel mogelijk kinderen te realiseren. Daarbij hoeven bestaande structuren niet persé als uitgangspunt te dienen. Wanneer scholen zich zo adaptief gedragen als bedrijven dat doen bij een veranderende markt, kunnen we nog wat verwachten! Door het maken van de SWOT-analyse kregen de deelnemers zicht op hun eigen situatie en die van hun relevante omgeving. De uitkomsten worden verwerkt in verschillende plan van aanpak-scenarios, waaruit één of meerdere keuzes ter uitvoering kunnen worden gemaakt.

In de workshop kwamen naast het maken van een SWOT ook aan bod het toespitsen van plannen voor verandering op vijf verschillende niveaus van de organisatie en leiderschapsstijlen. Op aanvraag kan de workshop lokaal gegeven worden. Neem daarvoor contact op met ondergetekende.