‘Sectororganisatie geen verlengstuk van overheid’
Prestatieafspraken met sectororganisaties in het onderwijs zijn een belangrijk instrument voor de uitvoering van de strategische beleidsagenda´s van het ministerie van OCW. Maar sectororganisaties uit het leerplichtig onderwijs kunnen en mogen niet fungeren als verlengstuk van OCW. Dat stelt de Onderwijsraad.
Prestatieafspraken met sectororganisaties mogen volgens de Onderwijsraad niet in de plaats komen van de grondwettelijke verantwoordelijkheid van de overheid voor met name het leerplichtig onderwijs. Realistische resultaatafspraken zijn alleen mogelijk als een sectororganisatie voldoende mandaat heeft van de betrokken instellingen. Het is goed mogelijk dat de sectororganisaties voor het leerplichtig onderwijs in een andere verhouding tot de overheid blijven staan dan de sectororganisaties voor het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs, stelt de Onderwijsraad. In sommige opzichten is de minister, in samenspraak met de Tweede Kamer, als wetgever aan zet. Bijvoorbeeld bij het vaststellen van het basisniveau van de leerstandaarden als resultaatverplichting voor scholen en het regelen van een publiekrechtelijk lerarenregister. Deze kerntaken horen (grondwettelijk) aan de overheid als `hoeder voor deugdelijke onderwijskwaliteit´. De raad waardeert het dat een goede aansluiting tussen de sectoren een belangrijk element is in alle beleidsagenda´s, maar vindt het (ook) geen primaire verantwoordelijkheid van de sectororganisaties voor de coördinatie/afstemming van het programma van taal en rekenen: “Op dat onderdeel moet de overheid toch meer de regie voeren.”
De Onderwijsraad adviseert dit in het rapport Richtpunten bij onderwijsagenda´s, over de samenhang tussen zes recent uitgebrachte strategische agenda´s voor alle onderwijssectoren – waaronder die van het primair onderwijs -, het Actieplan Leerkracht en het Actieplan rond Leren en Werken.
Niet verwaarloosd
In het rapport staat verder dat de Onderwijsraad de focus op basisvakken als rekenen en taal ondersteunt en dat de raad naast het bestrijden van achterstanden meer aandacht wil voor het niveau `gevorderd´. Zo moet het aantal slechte lezers niet alleen omlaag, maar ook het aantal goede lezers omhoog. Verbetering van de kernvakken vergt uitbreiding van de onderwijstijd per dag, per week of zelfs per jaar. De opvoedende en burgervormende taak van scholen mag daarnaast niet worden verwaarloosd, aldus de raad. Die vindt het dan ook zorgelijk dat dit aspect in alle uitgebrachte agenda´s is onderbelicht.
Samengevat geeft de Onderwijsraad vijf bouwstenen mee aan de betrokken bewindslieden en het onderwijsveld:
1. Uitbouw naar (leer)standaarden met resultaatverplichting. De raad acht het hierbij verstandig om de afname van een eindtoets voor het basisonderwijs verplicht te stellen.
2. Burgerschapsvorming en socialisatie betrekken bij de uitwerking van de agenda´s.
3. De overheid moet geen speler worden in discussies rond didactische werkvormen. De overheid moet zich voor alle sectoren verre houden van een rol in het impliciet voorschrijven van didactische werkwijzen van scholen. Een van de aanbevelingen van de raad is om de Europese kwalificatiestructuur als referentiepunt te nemen voor de Nederlandse kwalificatiestructuur.
4. Prestatieafspraken op realistische basis. Hierbij blijft de raad een belangrijk onderscheid maken tussen de sectororganisaties voor het leerplichtig onderwijs en die voor het overige onderwijs. De grondwettelijke verantwoordelijkheid van de regering is gegarandeerd voor zover het leerplichtig onderwijs betreft.
5. Afgebakend programmamanagement rond onder andere rekenen en taal. Landelijke coördinatie via programmamanagement blijft in sommige gevallen nodig. Zo is ten behoeve van aansluiting en onderhoud tussen het geleerde en doorlopende leerlijnen een instantie nodig die de `grensbewaking´ tussen de schoolsoorten kan overzien.
Kijk voor het rapport `Richtpunten bij onderwijsagenda´s´ op http://www.onderwijsraad.nl/
Let op: Dit artikel is meer dan vijf jaar geleden gepubliceerd en bevat wellicht incorrecte, onvolledige of ongeldige informatie.