SCP: ‘Sectoralisering zet samenhang binnen onderwijsstelsel onder druk’
De sectoralisering van het onderwijsbeleid zet de samenhang binnen het onderwijsstelsel onder druk, blijkt uit een studie van het SCP door Ria Bronneman-Helmers. “Het leidt tot aansluitingsproblemen en tot het doorschuiven van verantwoordelijkheden tussen onderwijssectoren. Ondanks diverse maatregelen om de aansluitingsproblemen te verminderen, zoals de referentieniveaus voor rekenen en taal, is van een sectoroverstijgende visie op het onderwijsstelsel geen sprake.”
Sinds de eeuwwisseling richt het beleid zich nog vrijwel uitsluitend op de vier onderwijssectoren primair onderwijs, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en volwasseneneducatie, en hoger onderwijs. Dat is volgens de SCP-studie niet bevorderlijk voor de samenhang binnen het onderwijsstelsel. “De vier onderwijssectoren werden het belangrijkste aangrijpingspunt voor het overheidsbeleid. De Onderwijsraad is nog de enige instantie die verkenningen en adviezen met een sectoroverstijgende invalshoek uitbrengt.” De beleidsaandacht verschoof van het onderwijsstelsel naar het onderwijsbestel: de vele instanties en organisaties die verantwoordelijk zijn voor of invloed uitoefenen op het functioneren van het onderwijsstelsel. De overheid ontwikkelde vooral beleid ten aanzien van de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de belangrijkste betrokken partijen op het niveau van de scholen en instellingen, maar schoot echter tekort in haar bestelverantwoordelijkheid op landelijk niveau. Bronneman: “Waar bijvoorbeeld `beleid van onderop´ als gevolg van belangentegenstellingen niet werkte – het `weer samen naar school´- en `Passend onderwijs´-beleid – greep de overheid niet in.” Het overheidsbeleid met betrekking tot het onderwijsstelsel was in de afgelopen twintig jaar ook niet erg consistent, concludeert de onderzoeker. “De beleidsprioriteit verschoof in diezelfde periode van doelmatigheid naar de toegankelijkheid en vervolgens naar de kwaliteit van het onderwijs. De beleidsvorming over het onderwijs verliep vaak zeer moeizaam, leidde in een enkel geval nergens toe en had soms zelfs averechtse effecten.”
Sectoralisering
In de periode 1990-2010 kwamen er nieuwe spelers bij, zoals de sectorraden (PO-Raad) en de landelijke organisaties van werkgevers. Hun invloed nam de afgelopen jaren sterk toe. De onderwijsvakbonden zagen hun invloed afnemen. Deze sectoralisering van het onderwijsbeleid zet de samenhang binnen het onderwijsstelsel echter wel onder druk, meent Bronneman. “Het leidt tot aansluitingsproblemen en tot het doorschuiven van verantwoordelijkheden tussen onderwijssectoren. De overheid nam de afgelopen jaren wel diverse maatregelen om de aansluitingsproblemen te verminderen (zoals de referentieniveaus voor rekenen en taal). Van een sectoroverstijgende visie op het onderwijsstelsel is echter geen sprake.”
Met de SCP-studie `Overheid en onderwijsbestel. Beleidsvorming rond het Nederlandse onderwijsstelsel (1990-2010)´ neemt Ria Bronneman-Helmers na 35 jaar afscheid van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Ook heeft zij dit proefschrift onlangs aan de Universiteit van Amsterdam verdedigd.
Meer informatie: http://www.scp.nl/
Let op: Dit artikel is meer dan vijf jaar geleden gepubliceerd en bevat wellicht incorrecte, onvolledige of ongeldige informatie.