De personeelstekorten in het onderwijs ernstig. De komende jaren moet onverminderd hard worden gewerkt om de tekorten aan te pakken, dat blijkt uit een brief die de onderwijsministers Ingrid van Engelshoven en Arie Slob aan de Tweede Kamer schrijven. De AVS speelt hier al op in met haar actieplan Schoolleiders topprioriteit!
De onderwijsministers wijzen op alle (succesvolle) inspanningen die al zijn gedaan, zoals de toename van aanmeldingen voor de pabo of zij-instromers die in het primair onderwijs willen werken. “De voorspelde tekorten nemen hierdoor af. Ook in de grote steden waar de nood het hoogst is, is een daling van het personeelstekort zichtbaar. Desondanks blijven de tekorten groot en moet ook de komende jaren onverminderd hard worden gewerkt om de tekorten aan te pakken”, aldus de onderwijsministers. Ook zijn er diverse investeringen gedaan. Zo is er structureel 430 miljoen euro uitgetrokken voor een lagere werkdruk en 270 miljoen voor een hogere beloning in het primair onderwijs. Recent is 210 miljoen euro vrijgemaakt voor extra handen in de klas in deze coronatijd.
Instroom pabo en zij-instromers
Het aantal aanmeldingen voor de pabo is dit schooljaar met 33 procent gestegen ten opzichte van vorig schooljaar, blijkt uit de nu beschikbare cijfers. Voor de deeltijd-pabo bedraagt de stijging 25 procent. Het aantal zij-instromers is ook sterk gestegen in deze kabinetsperiode, van 495 in 2017 tot 1.777 in 2020. Ook wordt steeds meer samengewerkt op regionaal niveau tussen schoolbesturen en opleidingen. Sinds de zomer van 2018 zijn 1.840 mensen uit het primair onderwijs die zonder baan thuis zaten weer aan de slag gegaan, waaronder bevoegde leraren.
Meer leraren
Per saldo zijn er in twee jaar tijd 1.400 leraren (fte) bijgekomen (‘netto’). Het onderwijsondersteunend personeel is zelfs met 4.900 fte gegroeid. “Dit is een goed resultaat, maar we zijn er nog niet’’, zegt minister Slob. ”Dit vraagt van het hele onderwijsveld om de aanpak door te zetten en te blijven stimuleren dat meer mensen in het onderwijs gaan en blijven werken. Dat is een grote uitdaging in deze coronatijd.”
5G
Ook in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Almere, waar de nood het hoogst is, zijn er lichtpuntjes. Het tekort in het primair onderwijs is in deze vijf grote steden samen gedaald van 12 procent in februari naar 9 procent in oktober. “Toch blijft aandacht voor de aanpak van de tekorten nodig. Zeker nu veel leraren tijdelijk uitvallen door de coronamaatregelen en er minder ruimte is voor begeleiding van zij-instromers.”
Voorspelde tekorten
De nieuwste ramingen zijn nog steeds ernstig. In het schooljaar 2025/2026 wordt op basisscholen een tekort van 1.439 fte verwacht, bovenop de huidige situatie. Dit komt ook omdat het aantal leerlingen meer toeneemt dan eerder verwacht, blijkt uit nieuwe CBS-cijfers. Dit betekent ook een grotere vraag naar leraren. Ook is de verwachting dat een groot aantal schoolleiders de komende jaren met pensioen gaat.
De genoemde tekorten in het po zijn inclusief schoolleiders. “Deze aantallen zijn niet apart vast te stellen, doordat er overlap zit met leraren (dubbelfunctie en doorgroei van leraren). Wel weten we dat een relatief groot aandeel schoolleiders de pensioenleeftijd nadert, waardoor komende jaren een grote uitstroom valt te verwachten.” De ministers geven aan dat door de sociale partners, waaronder de AVS, wordt gewerkt aan een Toekomstagenda voor schoolleiders (www.leiderschapsagenda.nl), waarin ook voorstellen worden gedaan om deze tekorten aan te pakken.
(Voortgezet) speciaal onderwijs
Er is ook apart gekeken naar de tekorten in het (voortgezet) speciaal onderwijs. Het lijkt er op dat de problematiek in het (v)so de komende jaren landelijk bezien iets minder groot zijn dan in de rest van het primair onderwijs. “Dat neemt niet weg dat ook in het (v)so de komende jaren toenemende krapte gevoeld gaat worden. De aanpak van de tekorten blijft dan ook daar komende jaren aandacht vragen.”
Voortgezet onderwijs
In het voortgezet onderwijs wordt in 2025 een extra onvervulde vraag verwacht van 1.250 fte, dat is iets lager dan vorig jaar werd geraamd. Dit geldt vooral voor de vakken Natuurkunde, Scheikunde, Klassieke Talen, Duits, Frans en Informatica. “Momenteel wordt onderzocht of er sprake is van specifieke knelpunten bij deze vakken, voor een gerichte aanvullende aanpak.”
Actieplan onderwijsarbeidsmarkt
Merel van Vroonhoven, aanjager van de aanpak van het lerarentekort in het schooljaar 2019-2020, heeft in het rapport ‘Samen sterk voor elk kind’ aanbevelingen gedaan om de arbeidsmarkt beter te laten functioneren. Naar aanleiding van dat rapport is het ministerie van OCW samen met de sector- en vakorganisaties en met beroepsverenigingen (in totaal 17 organisaties) – waaronder de AVS – in gesprek gegaan in een digitale heisessie in november. In de sessies hebben OCW en de organisaties met elkaar over een aantal onderwerpen gesproken die van belang zijn voor een goed werkende onderwijsarbeidsmarkt: het komen tot een duurzame, niet vrijblijvende regionale samenwerking voor vraagstukken op de brede onderwijsarbeidsmarkt, het verhogen van de aantrekkelijkheid van het beroep door loopbaanperspectieven, meer ruimte voor professionele ontwikkeling en een raamwerk voor de opleidingen via (een) gedragen beroepsbeeld(en) en acties gericht op het op korte termijn verbeteren van knelpunten in de (zij-)instroom en het behoud van leraren.
De partijen hebben de ambitie uitgesproken een actieplan op te stellen voor de brede onderwijsarbeidsmarkt. De AVS heeft hierop direct al het actieplan Schoolleiders topprioriteit! gelanceerd.
Links
- Kamerbrief lerarenbeleid en onderwijsarbeidsmarkt
- Eindrapport Monitor regionale aanpak lerarentekort
- Trendrapportage arbeidsmarkt leraren po, vo en mbo 2020
- Rapporten bij trendrapportage arbeidsmarkt leraren 2020
- Lees ook: Aanpak lerarentekort: zonder goede schoolleiders is dit water naar de zee dragen
- Actieplan Schoolleiders topprioriteit!
