Rapport Universiteit Leiden in opdracht van Tweede Kamer
Hoe kan je het leesonderwijs versterken en de leesvaardigheid van leerlingen in het funderend onderwijs verbeteren? Er is veel bekend over wat er nodig is om (Nederlandse) leerlingen met goed begrip te leren lezen. Maar deze kennis komt slechts mondjesmaat en weinig systematisch in het onderwijs terecht. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Leiden in opdracht van de Tweede Kamer.
Het belangrijkste struikelblok is de concrete implementatie van deze kennis in de specifieke klassituatie waarin een leraar zich bevindt. Volgens het onderzoek kan de schoolleiding grote invloed uitoefenen door lezen met diep begrip op te nemen in haar visie voor het leesonderwijs. De onderzoekers adviseren deze schoolbrede visie te delen met de betrokken leraren en hen te faciliteren en stimuleren in de regisseursrol. Ook raden zij aan samenwerking tussen leraren te faciliteren in het ontwikkelen van leesprogramma’s.
De Tweede Kamer verzocht onderzoek naar de leesvaardigheid te doen naar aanleiding van de motie Rog, waarin wordt voorgesteld onderzoek te (laten) doen naar de oorzaken van de afgenomen leesvaardigheid van leerlingen in het funderend onderwijs en advies uit te brengen over de noodzakelijke interventies om de leesvaardigheid weer op peil te brengen. Uit de Staat van het Onderwijs 2020 blijkt dat de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren al jaren daalt en uit onderzoek van de OECD blijkt dat bijna een kwart van de 15-jarigen problemen met basaal leesbegrip heeft. Nederlandse leerlingen hebben vooral moeite met het begrijpen van teksten, en in het bijzonder met verdiepend begrip. Technische leesvaardigheden zijn over het algemeen goed op orde.
Naast onderwijs heeft de thuissituatie van de leerling een belangrijke invloed op de taal- en begripsontwikkeling. Daarbij zijn vooral de geletterdheid en de kwaliteit van talige interactie die de leerling thuis ervaart van belang.
Het rapport beveelt OCW aan om, samen met het veld en wetenschappelijke en kennisinstellingen, een centraal platform voor kennisdeling over effectief (lees)onderwijs te ontwikkelen. Ook raadt zij aan om onderzoek te (laten) doen naar concrete manieren waarop leraren de kennis over effectief leesonderwijs naar hun specifieke onderwijssituaties kunnen vertalen.
