Ruimte voor talent

Het laten floreren van de kenniseconomie en het benutten van talent zijn uitgangspunten van het huidige kabinet. Maar in het onderwijs geven we volgens Jan de Dreu, opleidingscordinator bij een instituut voor werken aan zingeving, weinig ruimte aan het ontwikkelen van het eigen talent.Stimuleren van talent leidt tot beter inzetten personeelIn een bosrijke omgeving nabij Zwolle, ver weg van de bewoonde, drukke wereld, werkt en woont Jan de Dreu in Zingevingscentrum De Voorde. Een plek waar cursussen zelfinzicht, seminars over het benutten van je eigen talent en retraites of sabbaticals gegeven worden. De Dreu studeerde Bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit, was interim-manager voor diverse bedrijven en geeft sinds 1995 cursussen zingeving, het ontdekken van talent. In het boek Leef! schreef hij acht opwekkende aanwijzingen over het opsporen en benutten van het eigen talent. In zijn sober ingerichte kamer vertelt De Dreu over zijn eigen talent: onderwijzen. Als kind stond ik urenlang bij de slager om te kijken hoe pekelvlees gemaakt werd. Die informatie bracht ik vervolgens over aan iedereen die maar wilde luisteren. Toch startte hij zijn carrire als computerprogrammeur. Ik was zeventien en wist niet waar ik met mijn leven naartoe wilde. Hoe ik dat vier jaar heb kunnen volhouden, verbaast me nog steeds. Maar ik tref tijdens de cursussen die ik geef regelmatig mensen die al veertig jaar een beroep uitoefenen dat rechtstreeks indruist tegen hun natuurlijke talent. Daardoor ontstaan niet alleen lichamelijke en psychische klachten, het is ook doodzonde voor de maatschappij.Wat is talent?Talent is aangeboren potentie. Ik noem het ook wel eens de voorgevormdheid van je ziel. Het zorgt ervoor dat je in een bepaald aspect van nature veel gedrevener bent dan anderen. Maar je moet er hard voor werken om die potentie tot ontwikkeling te laten komen. Talent is dus niet hetzelfde als kwaliteiten. Je hebt maar n talent, bijvoorbeeld bemiddelen, en je kwaliteiten zoals doorzettingsvermogen of optimisme kun je vervolgens inzetten om dat talent tot volle bloei te laten komen. Bovendien zijn er tegenkrachten; dat zijn onze persoonlijke eigenschappen zoals slachtofferschap of trots, die refereren aan onze tekortkomingen. Deze min-eigenschappen drukken ons steeds naar beneden. Je moet dus niet alleen zorgen dat je talent zich kan ontwikkelen, maar ook persoonlijke tekortkomingen die het talent ondermijnen in bedwang houden.Hoe ontdek je talent?In de workshops die ik geef aan 14-80 jarigen ontdekken veel mensen voor het eerst pas hun talent. De meeste mensen rollen in een baan en stellen zich zelf niet de vraag of de functie wel bij hun past. Daarbij heb je eigenlijk ook altijd een ander nodig om te benoemen waar jouw uitzonderlijke kwaliteiten liggen. Zelf kun je dat soms maar moeilijk zien; het is immers voor jezelf een natuurlijk gegeven dat je in bepaalde zaken uitblinkt. Liever richten we onze blik op zaken die we niet zo goed kunnen. En bovendien is ook onze cultuur heel erg gericht op het menselijke tekort in plaats van hetgeen in overvloed aanwezig is. Beoordelingsgesprekken, assessments of Citotoetsen zijn allemaal gericht op hetgeen we nog niet of niet goed genoeg beheersen, zelden op dat waar we in uitblinken. In een workshop probeer ik via ademhalingstechnieken het bewustzijn op rustiger niveau brengen. Vervolgens stel ik vragen als: Waar kijk je naar op straat?, Wat lees je in de krant als eerste? En vooral natuurlijk de hamvragen als welke zaken doe je met passie en wat frustreert je? Vooral dat laatste staat vaak haaks op je echte talent.Kan iedereen talent herkennen?Ik heb nog niemand in mijn groep gehad die niet zijn of haar talent kon herkennen. Maar wel komt het met grote regelmaat voor dat mensen enorm verrast worden als hun talent benoemd wordt. Voor leerkrachten komt er soms helemaal niet uit dat hun talent onderwijzen is, maar bijvoorbeeld verzorgen. Dan gaat het erom om dat talent zoveel mogelijk in te zetten in je beroep; dus een verzorgende leerkracht te zijn. Dat is niet altijd gemakkelijk. In deze tijd leggen we nogal wat eisen op aan leerkrachten: ze moeten bezig zijn met competentiemodellen, budgettering en daarnaast zich ook nog eens vrijwel ieder jaar een nieuwe lesmethode eigen maken. Probeer dan maar eens je eigen invulling aan het beroep te geven.Wat levert het (h)erkennen van talent op?Als je je eigen talent ziet, kun je zorgen dat je je krachten zo goed mogelijk benut, waardoor je creatiever en slagvaardiger wordt. Als je in je eigen kracht zit, herken je bovendien beter het talent bij anderen. Dat is vooral belangrijk voor leerkrachten en leidinggevenden. Die kunnen dan de potentie van hun personeel of leerlingen zo goed mogelijk inzetten. Kinderen moeten veel meer gestimuleerd worden om juist met datgene bezig te zijn dat ze van nature goed kunnen. Ik adviseer leerkrachten dan ook juist hun aandacht te richten op een paar individuele leerlingen; de leerlingen waar ze van nature al een band mee hebben. Door die leerlingen echt aandacht te geven, ervoor te zorgen dat ze gezien worden, kunnen ze zich beter ontwikkelen. Dat is dan geen voorkeursbehandeling, andere leerlingen worden wel weer door andere leerkrachten gezien. Managers en leidinggevenden zouden ook veel beter de potentie van hun personeel kunnen inzetten als ze het talent stimuleren. Daartoe zouden ze meer op input moeten sturen in plaats van de focus te leggen op productie en output.Wat als je talent nooit ontdekt?Dat is echt grote pech voor de mens en de mensheid. Je ziet nu al hoe de maatschappij eronder lijdt. Het aantal burn-outs en psychische ziektes blijft maar stijgen. Maar liefst 30 procent loopt bij GGZ. Dat geeft voor mij alleen maar aan dat mensen tegen hun natuurlijke kracht in werken. En daar krijg je vroeg of laat last van.Dus: allemaal bij u op cursus?Nee alsjeblieft zeg; dan zou ik mijn talent niet meer kunnen benutten. Maar we moeten er wel voor zorgen dat er meer ruimte komt voor talent. Zeker als we onze economische toekomst steeds meer in handen leggen van de innovatieve en creatieve industrie.Auteur: Danielle AretsThema Onderwijskundig leiderschapKader Primair 8 – april 2006