Prinsjesdag 2021: nog geen structurele investeringen in onderwijs, wel erkenning voor positie schoolleiders
Op Prinsjesdag sprak koning Willem Alexander de Troonrede uit en presenteerde het demissionaire kabinet de Miljoenennota voor komend jaar. Mede door de stroeve formatie zijn zoals verwacht nog geen structurele investeringen in het onderwijs gepresenteerd. “Wel is het de bedoeling dat een nieuw kabinet dit met voorrang oppakt. In de Miljoenennota staat de belangrijke positie van onderwijs en schoolleiders geagendeerd, maar volgens ons de urgentie zo hoog dat er nu al iets moet gebeuren,” aldus AVS-voorzitter Petra van Haren.
In de Miljoenennota wordt in de eerste paragraaf van het derde hoofdstuk ‘Uitgangspunten voor de toekomst’ beschreven dat de kwaliteitsverbetering voor het onderwijs noodzakelijk is. Ook is er – mede dankzij de lobby van de AVS – specifieke aandacht voor schoolleiders: Het wordt steeds duidelijker hoe belangrijk de rol is die schoolleiders, naast leraren, spelen in de kwaliteit van het onderwijs. Bij die rol als onderwijskundig leider op een school hoort een betere positionering en een passende beloning, vooral in het primair onderwijs.
Miljoenennota: belangrijke rol schoolleiders
“Het is een goede zaak dat in de Miljoenennota de positionering en beloning van schoolleiders is geagendeerd. De urgentie is echter zo hoog dat al in hier en nu afspraken moeten worden gemaakt.”
Verder is er in het hoofdstuk aandacht voor dat leerlingen gemiddeld lager scoren op een aantal basisvaardigheden een reden is tot zorg. Goed toegerust personeel vormt de basis voor de kwaliteit van onderwijs, zo staat er beschreven. De oplopende tekorten aan leraren en schoolleiders in het funderend onderwijs vormen een risico voor de kwaliteit ervan, terwijl de kwaliteit van leraren en schoolleiders het verschil maken voor een leerling. De beste docenten en schoolleiders zijn nodig op de meest uitdagende plekken. Ook is er aandacht voor meten is weten in de klas, maar ook voor effectief beleid. Het versterken van onderzoek en wetenschap is essentieel voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.
Troonrede
In de Troonrede bedankte Koning Willem Alexander alle mensen, ook in het onderwijs, die tijdens de coronacrisis in ons aller belang en vaak onder moeilijke omstandigheden doorwerkten. In zijn inleiding haalde Koning Willem Alexander ook kansengelijkheid in het onderwijs aan als belangrijk thema waarmee een volgende regering mee aan de slag moet.
De Koning zei dat er in de afgelopen jaren de nodige aandacht is uitgegaan naar het stimuleren van kansengelijkheid in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Die inzet blijft nodig. Vooruitlopend op noodzakelijke keuzes voor de lange termijn, stelt de regering tot eind 2023 ruim 8 miljard euro beschikbaar om onderwijsachterstanden in te lopen die in de coronaperiode zijn ontstaan. Het is belangrijk dat scholen daarbij ook aandacht geven aan de sociale en emotionele gevolgen die deze periode op leerlingen en studenten heeft gehad.”
“Teleurstellend”, vindt AVS-voorzitter Petra van Haren. “Er wordt soms gedaan alsof de NP Onderwijsgelden structureel zijn. Het is natuurlijk mooi om eventuele achterstanden in te lopen. Het is alleen weer een pleister voor wonden die door corona werden blootgelegd, maar er al veel langer zaten. Ze zijn zelfs gaan zweren en om niet in de problemen te komen zijn structurele ingrepen nodig”. Daarmee hint Van Haren vooral op de terugloop van de Nederlandse onderwijskwaliteit en het toenemende leraren- en schoolleiderstekort. “Pijnlijk. Het kabinet en onze Koning benoemen daarmee het onderwijs niet zo urgent, dat stilstand ons onnodig op achterstand zou zetten. Zoals ze dat bij klimaat, rechtsstaat en woningbouw wel zien. Daarmee vergeten ze dat het onderwijs ook voor corona al op achterstand stond, de leerresultaten achteruit hollen en er snelle ingrepen nodig zijn om het personeelstekort op te vangen.”
Schoolleiderstekort en loonkloof
Het tekort aan schoolleiders groeit procentueel zelfs harder dan het lerarentekort, terwijl de baantevredenheid hoog is en zij een cruciale rol hebben in de onderwijskwaliteit. Komend jaar heeft circa één op de twintig basisscholen geen directeur en in de komende jaren stromen veel mensen uit door pensionering. “Onderzoek laat zien dat schoolleiders een cruciale rol hebben in de onderwijskwaliteit, het beheersen van de werkdruk en het behouden van leraren. De politiek en het onderwijs zelf moeten in actie komen door te investeren in professionalisering, waardering en profilering”, aldus AVS-voorzitter Petra van Haren.
Ook de loonkloof tussen het basisonderwijs en voortgezet onderwijs moet volgens de AVS worden gedicht. “Er is al vele jaren sprake van een kloof tussen de salarissen van onderwijspersoneel in het basisonderwijs en de salarissen van hun collega’s in het voortgezet onderwijs”, zegt Van Haren. “Terwijl het werk in het primair onderwijs zeker niet lichter is dan het werk in het vo en je voor beide onderwijssoorten een vergelijkbaar diploma nodig hebt.”
Manifest en acties
Op 15 april was de AVS met schoolleiders al in Den Haag om aandacht te vragen voor het groeiende schoolleiderstekort. Juist in deze formatie moet nagedacht worden over de positie, de waardering en de werkdruk van schoolleiders. Het actieplan Actieplan Schooldirecteur Topprioriteit, Toekomstagenda Schoolleiders en de Staat van de Schoolleider werden overhandigd samen met ruim 400 uitnodigingen van schoolleiders aan de Kamerleden om op hun school langs te komen.
Zelf aan de slag
Om te kijken wat de vakbonden en werkgevers nu al voor de sector, in het bijzonder schoolleiders, kunnen doen hebben de sociale partners vandaag wel de cao-onderhandelingen hervat. “Om de problemen in het onderwijs aan te pakken is actie nodig en we kunnen niet blijven wachten op de formatie. We gaan dus doen wat we kunnen, maar om de loonkloof te dichten blijft structureel extra geld nodig vanuit Den Haag.”
De komende maanden zal de AVS zich onder andere met acties blijven inzetten om structurele investeringen te realiseren voor schoolleiders.
