Onderwijs benut ict-mogelijkheden onvoldoende
Leerkrachten en leerlingen maken steeds vaker en op meer verschillende manieren gebruik van ict als leermiddel. Toch blijven in het onderwijs nog veel mogelijkheden van ict met bewezen meerwaarde onbenut. Dat is een van de conclusies van de Vier in Balans Monitor 2009 van Kennisnet.
Zowel leerkrachten als managers zijn positief over de mogelijkheden en opbrengsten van ict. Driekwart van de schoolleiders vindt dat ict bijdraagt aan beter en aantrekkelijker onderwijs, als het op de juiste manier wordt ingezet. Juist zwakkere leerlingen blijken opvallend vaak vooruitgang te boeken als ze met behulp van ict leren. Een voorwaarde is wel dat gebruik wordt gemaakt van goed ontworpen ict programma´s, anders treedt het effect niet of nauwelijks op. Over het algemeen vinden leerlingen werken met ict aantrekkelijk en leuk. Daarbij is het wel van belang dat ict met andere leervormen wordt afgewisseld. Volgens leerkrachten en schoolleiders is deze ontwikkeling nog lang niet voltooid. Voor de komende jaren verwachten zij meer gebruik te maken van ict.
Randvoorwaarden
Om daadwerkelijk de vruchten te plukken van gebruik van ict, is het volgens de monitor cruciaal dat bij de inzet van ict sprake is van een evenwichtige samenhang tussen onderwijsvisie, deskundigheid, digitaal leermateriaal en ict-infrastructuur. Alleen als deze vier randvoorwaarden in balans zijn, komt de meerwaarde van ict tot zijn recht. Een individuele leerkracht kan deze randvoorwaarden niet zelfstandig realiseren en moet daarbij door het management worden ondersteund. Ondanks alle inspanningen, slaagt niet iedere schoolorganisatie er in om deze randvoorwaarden te realiseren. Vooral leerkrachten hebben behoefte aan een breed gedragen ict-visie die in gezamenlijkheid door management en onderwijsteam is ontwikkeld. In de praktijk blijkt die ambitie volgens leerkrachten slechts op een beperkt aantal scholen te zijn bereikt. Op de meeste scholen is de visie op het gebruik van ict wel vastgelegd in een beleidsplan, maar dit plan wordt lang niet altijd uitgevoerd.
Deskundigheid
Vrijwel iedere leerkracht kan een computer bedienen, maar slechts de helft beschikt over de vaardigheden die nodig zijn om de computer als didactisch hulpmiddel in te zetten voor de inrichting en organisatie van leerprocessen. Op veel scholen ontbreekt het dan ook aan systematische aandacht voor het verwerven van (digitale) informatievaardigheden door leerlingen. Sommige leerlingen verwerven deze buiten de schoolomgeving. Ook zijn de computerprogramma´s die in het onderwijs het meest worden gebruikt, niet specifiek voor onderwijsdoeleinden ontwikkeld.
De `computerdichtheid´ stabiliseert momenteel bij één computer of laptop per zes leerlingen. Alle scholen hebben toegang tot internet. De huidige focus ligt op het verbeteren van de internetverbindingen (glasvezel en draadloos) en op het aanschaffen van digitale schoolborden. Hoewel het management de beschikbare ict-voorzieningen over het algemeen als toereikend beoordeelt, hebben de meeste leerkrachten behoefte aan extra computers of laptops, slagvaardige ondersteuning als apparatuur plotseling hapert en een adequate verbinding tussen de thuiscomputer en de computervoorzieningen binnen de school.
Samenwerking
Het management ziet professionalisering van leerkrachten als een van de belangrijkste stappen om te bereiken dat in de toekomst de mogelijkheden van ict beter worden benut, terwijl leerkrachten zelf vinden dat de hoogste prioriteit moet worden gelegd bij aanschaf van goede computervoorzieningen en beschikbaarheid van bruikbaar digitaal leermateriaal. De oplossingsrichting voor deze tegenstelling ligt volgens de monitor in de afstemming tussen visie, deskundigheid, digitaal leermateriaal en ict infrastructuur. Dit vereist van het management leiderschap en het faciliteren van samenwerking.
De Vier in Balans Monitor biedt inzicht in het actuele gebruik en de opbrengsten van ict in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs.
