NRO doet 5 aanbevelingen voor begrijpend lezen
De laatste jaren scoren Nederlandse scholieren steeds minder goed op het vlak van leesvaardigheid. Volgens de Pisa-scores dreigt 24 procent van de vijftienjarigen als laaggeletterd de middelbare school te verlaten. Het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) doet vijf aanbevelingen op basis van wetenschappelijk onderzoek die ervoor kunnen zorgen dat meer leerlingen begrijpend lezen beter onder de knie krijgen.
- Focus op een beperkt aantal leesstrategieën
Leesstrategieën vormen de basis van begrijpend lezen. Voorbeelden hiervan zijn: de inhoud voorspellen op basis van koppen, vragen over de tekst stellen en beantwoorden, tekstschema’s maken (zoals mindmaps) en teksten samenvatten of navertellen. Zorg dat je de strategieën zelf ook echt goed beheerst. Soms hebben leraren baat bij training, zodat ze de strategieën beter kunnen uitleggen. - Maak het leuk & nuttig
Onderzoek laat zien alleen inzetten op leesstrategieën een beperkt effect heeft. Dat is simpelweg te ‘technisch’. Belangrijk is dat leerlingen teksten lezen die ze interessant vinden. Je kunt leerlingen zelf ook onderwerpen laten kiezen. Combineer het oefenen met begrijpend lezen met andere vakken waar kinderen veel stof voor moeten lezen. Denk aan aardrijkskunde of geschiedenis. Op die manier sla je twee vliegen in een klap. - Ontwikkel kritische lezers
Voor begrijpend lezen worden drie begripsprocessen onderscheiden: informatie opzoeken, begrijpen en evalueren/reflecteren. Vooral op dat laatste proces scoren Nederlandse leerlingen relatief slecht. Hierbij gaat het erom dat leerlingen de kwaliteit en geloofwaardigheid van een tekst (kritisch) beoordelen en reflecteren op de inhoud en de vorm van de tekst. Ga met elkaar in de klas in gesprek. Wat heb je gelezen? Waarom vond je dat goed of slecht? En hoe zou je het zelf gezegd hebben? - Geef leerlingen steeds wat meer verantwoordelijkheid
Hardop voordoen
Eerst doe je hardop denkend voor hoe je een tekst probeert te begrijpen. Je laat bijvoorbeeld zien hoe je op signaalwoorden let. Dit heet modeling.
Geleide instructie
Vervolgens geef je uitleg en stel je vragen om te zorgen dat leerlingen tekststrategieën gaan toepassen. Stimuleer daarbij interactie en discussie en geef feedback.
Samen leren
Samenwerking heeft een positief effect op de leesontwikkeling en -motivatie. Idealiter bestaan de groepen uit leerlingen van verschillende niveaus (heterogeen).
Zelfstandig leren
Tot slot voeren leerlingen zelfstandig taken uit. - Zelfvertrouwen en leesplezier
Zelfvertrouwen en leesplezier bevorder je door individuele leerdoelen op te stellen en de voortgang individueel te bekijken. Leerlingen met elkaar vergelijken werkt niet goed. Bevestig en beloon leerlingen als zij vooruitgaan. Kies teksten die genoeg aansluiten bij het niveau van de leerling én tegelijkertijd rijk en uitdagend zijn.
