In 2025 wordt in het voortgezet onderwijs een extra tekort aan leraren verwacht van ruim 1.260 fte. Met name de tekortvakken wiskunde, natuurkunde, scheikunde, klassieke talen, Duits, Frans en Nederlands lijden onder het tekort. In opdracht van het ministerie van OCW hebben het CAOP, MOOZ en CentERdata daarom onderzoek gedaan naar deze tekortvakken en de vakspecifieke knelpunten en oplossingen in kaart gebracht.
Er zijn signalen dat de knelpunten die de tekorten veroorzaken niet voor alle tekortvakken hetzelfde zijn. De onderbouwing hiervan ontbreekt echter. Dit bemoeilijkt gericht beleid om de lerarentekorten in deze vakken effectief aan te pakken. Daarom is hiernaar onderzoek gedaan.
Een belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat er niet één oorzaak te benoemen is voor het ontstaan van de lerarentekorten bij de tekortvakken. Grofweg kan wel onderscheid gemaakt worden tussen knelpunten bij de bètavakken en de taalvakken. De bètavakken hebben het vooral moeilijk door de concurrentie met het bedrijfsleven. De beloningsachterstand van leraren ten opzichte van het bedrijfsleven speelt daarbij een rol.
Voor de taalvakken zit vooral het zwakke imago in de weg. Deze vakken worden door middelbare scholieren vaak gezien als ‘pretvak’, maar worden soms ook als ‘lastig’ ervaren. Taalleraren zijn ook eerder geneigd het onderwijs te verlaten dan leraren in andere tekortvakken. Ze hebben vaker het gevoel weinig gewaardeerd en gerespecteerd te worden.
Maatregelen
Volgens de deelnemers aan het onderzoek zijn er verschillende maatregelen mogelijk om de knelpunten te verminderen. Veel maatregelen richten zich op het vergroten van het aanbod aan personeel, bijvoorbeeld via meer flexibele opleidingsmogelijkheden en aandacht voor het beroep bij scholieren en studenten. Maatregelen gericht op (het verlagen van) de vraag naar leraren, zijn minder populair.
Een combinatie van maatregelen lijkt het meeste invloed te hebben op het verminderen van de lerarentekorten bij de tekortvakken. Vooral het stimuleren van zij-instroom en (het opleiden tot) een dubbele bevoegdheid hebben impact.
Beleidsuggesties voor terugdringen lerarentekort
Op basis van de conclusies uit het onderzoek doen de onderzoekers een aantal beleidssuggesties voor het terugdringen van het lerarentekort in de tekortvakken:
- Besteed meer aandacht aan beroep van leraar, zowel in het voortgezet onderwijs als het hoger onderwijs;
- Stimuleer zij-instroom in het beroep;
- Verken mogelijkheden voor maatwerk en flexibilisering lerarenopleiding;
- Verken mogelijkheden voor dubbele bevoegdheid;
- Nader onderzoek naar studie-uitval tijdens de lerarenopleiding;
- Blijf investeren in de begeleiding van startende leraren.
Het onderzoek is gebaseerd op een literatuurstudie, gesprekken met wetenschappers en beleidsadviseurs, secundaire analyses en een Delphistudie. De uitkomsten van het onderzoek zijn in reflectiepanels besproken met vertegenwoordigers uit de sector en doorgerekend in een scenario-analyse.
