Landelijke veiligheidsmonitor 2020-2021
In januari kwam ResearchNed met een vervolg op de Veiligheidmonitor 2011-2018 (waarover de AVS berichtte in januari 2019). Het recente onderzoek over het veiligheidsbeleid en de veiligheidsbeleving is afgenomen in de periode 2020-2021, een tijd waarin corona voor heel wat ontregeling zorgde. Uit de monitor blijkt onder andere dat ongeveer de helft van de leerlingen en leerkrachten moeite had met online onderwijs en ongeveer de andere helft niet.
Een veilige schoolomgeving is een belangrijke voorwaarde voor leerlingen om zich in de volle breedte te kunnen ontwikkelen. Scholen hebben de maatschappelijk opdracht om aan deze voorwaarde te voldoen door o.a. het voeren van een actief veiligheidsbeleid, het instellen en handhaven van gedragsregels, de naleving van het pestprotocol en door de juiste ondersteuning te bieden aan leerlingen en personeelsleden. In tijden van corona was de situatie opeens heel anders – de maatschappelijke opdracht echter bleef.
Door de coronapandemie en de maatregelen vanuit de overheid om besmettingen tegen te gaan, heeft het onderwijs afwisselend thuis of op school plaatsgevonden. Uit de monitor blijkt dat leerlingen én leerkrachten vooral het contact met (mede)leerlingen en collega’s hebben gemist. In het basisonderwijs hadden leerkrachten het gevoel dat zij toch voldoende zicht hebben weten te houden op de leervorderingen en de sociale-emotionele ontwikkeling van leerlingen. In het voortgezet onderwijs geven docenten aan dat ze minder goed zicht konden houden op de leerontwikkeling en welbevinden van hun leerlingen.
Niet alle leerlingen hebben moeite gehad met online onderwijs; ongeveer de helft niet en de andere helft wel. Datzelfde beeld geldt voor het leraren: de helft vindt online onderwijs een probleem en de andere helft niet. Dat geldt opmerkelijk genoeg voor beide sectoren.
En hoe zat het met pesten tijdens de pandemie? Daarover lopen de meningen uiteen. Ongeveer de helft van alle leraren denkt dat pesten minder voorkwam; de andere helft denkt dat er even vaak werd gepest als vóór de coronapandemie.
Het rapport geeft antwoorden op vragen als “Hoe is het gesteld met de sociale veiligheid op Nederlandse scholen?” Antwoord: best goed! Maar… hoewel in percentages het pesten van medeleerlingen lijkt mee te vallen (3 procent in het PO en 5 procent in het VO), gaat het nog altijd om 45.000 kinderen in het PO en 47.000 kinderen in het VO die vaak tot zeer vaak gepest worden. Getallen om stil van te worden…
De wet Veiligheid op school schrijft voor dat scholen twee taken binnen het (onderwijs)personeel moet beleggen: een aanspreekpunt waar leerlingen en ouders pesten kunnen melden en iemand verantwoordelijk maken voor het pestbeleid op school. Je zou dus verwachten dat meer kinderen melding van pesten zouden maken, maar dat blijkt niet uit de cijfers.
We citeren uit het rapport:
20 procent van de basisschoolleerlingen en een kwart van de leerlingen in het voortgezet onderwijs vertelt het aan niemand, met als voornaamste reden dat ze het niet durven te vertellen (basisonderwijs) of dat ze het niet nodig vonden om te melden (voortgezet onderwijs). Uit de cijfers van de metingen in 2018 en 2021 blijkt een opmerkelijke verschuiving in de reden waarom leerlingen niet melden. In 2018 durfde men het vaker niet te melden, in 2021 vindt men het vaker niet nodig om te melden. In het basisonderwijs zien we juist de tegengestelde richting: meer leerlingen in 2021 melden het pesten niet omdat ze het niet durven en minder leerlingen omdat ze het niet nodig vinden dan in 2018. Waarom leerlingen het pesten niet durven te melden of waarom ze het niet nodig vinden om het melden, blijft echter onduidelijk.
Opmerkelijk is de constatering in deze monitor dat schoolleiders in zowel het basis- als het voorgezet onderwijs lang niet altijd goed weten hoe vaak er op school incidenten voorkomen. Door melding van pesterijen en geweldsincidenten te stimuleren én registratie goed vorm te geven, kunnen scholen een beter beeld krijgen van de omvang van het probleem en daar de uitvoering van het veiligheidsbeleid/plan op school op afstemmen.
Neem contact op met de AVS Helpdesk
De telefonische helpdesk van de AVS is er voor alle professionele vragen die je in je dagelijkse werk tegenkomt. Je krijgt direct een deskundige medewerker aan de lijn die je vraag beantwoordt of ervoor zorgt dat je binnen één werkdag teruggebeld wordt. Deze adviesdienst is voor leden gratis.
Vermeld altijd je lidmaatschapsnummer als je contact opneemt met de Helpdesk
030-2361010 of stuur een e-mail naar helpdesk@avs.nl