Kwaliteit door gespreid leiderschap

Gespreid of gedeeld leiderschap is een term die we steeds meer horen in onderwijsland. Al enkele jaren verschijnen er publicaties over en worden er verschillende cursussen over aangeboden. Wat is gespreid leiderschap? Hoe ziet dat eruit op een school? Wat betekent het voor de schoolleider? Het zijn vragen waarvan de auteurs van het boek ‘Kwaliteit door gespreid leiderschap’ zeggen verschillende antwoorden op te geven.

Het boek begint met een toelichting op het belang en de mogelijkheden van vormen van gespreid leiderschap. Gespreid leiderschap kun je in wisselende gradaties invoeren en daarover geven de auteurs een goede uitleg. Schooltype, team en schoolleider bepalen samen welke vorm bij hen past. Gespreid leiderschap wordt in deze publicatie ingevoerd volgens het in Nederland nog onbekende Playmakersmodel van Ikemoto, Taliaferro en Adams (2012). Het model biedt drie dimensies die leidend zijn voor het invoeren van een vorm van gespreid leiderschap. Te weten: 1. Ontwikkelen van leraren, 2. Managen van talent en 3. Realiseren van een aantrekkelijke leer- en werkomgeving. Elk van deze dimensies wordt in de daarop volgende hoofstukken behandeld en uitgewerkt met veel inzichtelijke modellen en praktische voorbeelden. Ook krijgt de lezer regelmatig omkaderde reflectievragen voorgeschoteld, waardoor het een echt leer- en doeboek is voor schoolleiders. Zo leren we hoe je teams kunt organiseren rondom expertleerkrachten of teacher leaders, en dat het proces van samen leren leidend is: “Het realiseren en borgen van kwaliteit is niet voorbehouden aan de schoolleider, maar dit vindt samen met de leraren plaats.” Dit lijkt op zich geen nieuw inzicht, maar de manier waarop mogelijke varianten worden uitgewerkt, maakt de uitgave aantrekkelijk en waardevol voor een schoolleider in het funderend onderwijs.
 
Waar de auteurs helder over zijn is dat een schoolleider die gespreid leiderschap wil invoeren, zicht moet hebben op de expertise, talenten en ambities van de leraren. Regelmatig een ‘teamschouw’ houden “geeft de schoolleider voldoende input om proactief te werven of om professionalisering in te zetten op aanvullende expertise voor het team.”
 
Zoals gezegd geeft het boek veel praktische modellen en stappenplannen voor bijvoorbeeld het onderzoekmatig werken aan onderwijsverbetering. De publicatie is mooi verzorgd met veel illustraties in kleurendruk. Wat het misschien wel het meest aantrekkelijk maakt, zijn de tien interviews met schooldirecteuren (sommige ken ik persoonlijk) die in de praktijk werken met gespreid leiderschap. In deze portretten vertellen zij heel helder en herkenbaar hoe ze samen met hun team tot bepaalde vormen van gespreid leiderschap zijn gekomen. De persoonlijke valkuilen en onzekerheden als schoolleider worden ook benoemd en toegelicht. Soms komen ook collega’s aan het woord over de rol en het belang van de schoolleider in het proces naar gespreid leiderschap. Misschien ter geruststelling voor de schoolleider: al deze leraren benadrukken de cruciale rol van de schooleider, zeker in tijden van onzekerheid, incidenten of crisis.
 
Terugkomend op de bewering dat het boek antwoorden geeft op de eerdergenoemde vragen: ja, dat klopt. Voor schoolleiders en natuurlijk ook andere onderwijsprofessionals die meer willen weten over de mogelijkheden van gespreid leiderschap, is deze uitgave zeer aan te bevelen. Gewoon een goed geschreven, inhoudelijk mooi verzorgd en praktisch toepasbaar boek. Kortom: een aanrader.
 
 
Kwaliteit door gespreid leiderschap. Met 10 portretten uit het primair onderwijs, A. Ros & B. van Rossum, Van Gorcum, 2019, 
ISBN: 978 90 232 5665 6
 
Ook een onderwijsboek bespreken?
Kader Primair verwelkomt gastrecensies door AVS-leden.
Mail eerst je titelsuggestie met korte onderbouwing naar communicatie@avs.nl o.v.v. ‘Boekbespreking’.