Goede onderwijshuisvesting is randvoorwaarde voor kwalitatief goed onderwijs
Beleidsonderzoek toekomst onderwijshuisvestingsstelsel
Goede onderwijshuisvesting is een randvoorwaarde voor kwalitatief goed (inclusief) onderwijs. De kwaliteit van de schoolgebouwen blijft achter bij maatschappelijke verwachtingen en voldoet op plekken niet aan wettelijke eisen. De kwaliteit van de huidige gebouwenvoorraad is onvoldoende. Dit zijn enkele constateringen uit het rapport ‘Een vak apart. Een toekomstbestendig onderwijshuisvestingsstelsel’ dat onlangs aan de Tweede Kamer is aangeboden. Een volgend kabinet zal een kabinetsreactie opstellen.
In Nederland gaan dagelijks circa 1,4 miljoen leerlingen in het primair onderwijs naar school. In het (voortgezet) speciaal onderwijs zijn dat circa 70.000 leerlingen en in het voortgezet onderwijs circa 950.000. Zij doen dat in (circa) 9.331 schoolgebouwen.
Het rapport doet vijf constateringen:
- Goede onderwijshuisvesting is een randvoorwaarde voor kwalitatief goed onderwijs, inclusief onderwijs en het ondersteunen van verschillende onderwijsconcepten.
- De kwaliteit van de schoolgebouwen blijft achter bij maatschappelijke verwachtingen en voldoet niet altijd aan wettelijke eisen.
- In het huidige tempo worden de doelen met betrekking tot klimaat niet gehaald.
- Het idee achter de decentralisatie van onderwijshuisvesting is nog steeds logisch, maar bijsturing van het stelsel is nodig.
- Op vijf centrale knelpunten in het stelsel is bijsturing nodig.
Deze knelpunten zijn:
- Het huidige stelsel stimuleert een total-cost-of-ownership-benadering onvoldoende.
- Er zijn geen eenduidige integrale eisen waar onderwijshuisvesting aan moet voldoen.
- De beleidscyclus is niet gesloten: rijksambities, monitoring en toezicht zijn onvoldoende ingeregeld.
- Er is een gebrek aan een goede koppeling tussen eisen, (bouw)kosten en beschikbare budgetten.
- Er is gebrek aan expertise met betrekking tot ontwikkeling, realisatie en beheer van onderwijshuisvesting bij schoolbesturen en gemeenten.
Het rapport schetst vier mogelijke beleidspakketten:
- Basis op orde: optimalisatie van het huidige stelsel met zes maatregelen.
- Aanpak verouderde voorraad: stappenplan voor een financiële impuls.
- Budgetten stroomlijnen: oormerken en eenduidige verantwoordelijkheden.
- Centrale bouwcatalogus: verstevigen kwaliteitsborging en versnellen nieuwbouw.
De werkgroep adviseert het volgende kabinet als fundament voor een verbeterd stelsel het beleidspakket ‘Basis op orde’ uit te voeren. Dit beleidspakket behoudt de huidige bekostigingsverdeling via gemeentefonds (nieuwbouw/uitbreiding) en lumpsumbekostiging (instandhouding) en de bijbehorende verantwoordelijkheden.
Ook het aanpakken van de verouderde voorraad is een belangrijke voorwaarde en in de ogen van de werkgroep noodzakelijk voordat mogelijk wordt besloten tot het meer ingrijpend geoormerkt samenvoegen van budgetten of het overgaan op een centrale bouwcatalogus.
