Erken de ongelijkheid
Boekbespreking
De schoolleider is de kernvariabele in het functioneren van leraren in schoolteams. Schoolleiders zijn degenen die diversiteit in schoolteams zouden moeten omarmen en zo de verschillende kwaliteiten in schoolteams benutten. Die stelling wordt stevig neergezet in dit vlot leesbare boek.
Diversiteit in functie in schoolteams heeft een positieve invloed op de kwaliteit van onderwijs, betogen auteurs Bijlsma en Keyser. Ze laten onderwijsexperts aan het woord die schoolleiders laten zien hoe zij dit kunnen bereiken. Beide auteurs zijn actief binnen de Beroepsvereniging Academici Basisonderwijs, maar meer diversiteit blijft in dit boek niet beperkt tot een pleidooi voor meer academici in het vak.
In de eerste plaats is het volgens de auteurs nodig dat leraren in schoolteams leren van elkaar en in interactie met anderen. Teamleren in zogenaamde professionele leergemeenschappen (PLG’s) is belangrijk voor de professionele ontwikkeling van schoolteams en voor de noodzakelijke innovatiecultuur. Het dominante beeld van het beroep van leraar als eenzaam, uniform, statisch en smal zit echter in de weg. Het in het boek uitgewerkte meer dynamische beroepsbeeld is nodig om de diversiteit in schoolteams te stimuleren. Om diversiteit in het schoolteam te bereiken helpt ook strategisch HR-beleid, gericht op zogenoemd professioneel kapitaal (waarover leerkrachten moeten beschikken om zich te kunnen ontwikkelen volgens onderwijswetenschappers Hargreaves & Fullan, ook opgevoerd in boek).
Een schoolleider die diversiteit erkent en benut, toont transformationeel leiderschap. Zo’n schoolleider heeft kijk op de ontwikkeling van gespreid leiderschap en accepteert het ongemak dat dit soms met zich mee kan brengen, bijvoorbeeld wanneer teamleden ook ongevraagd leiding nemen. Daarnaast stuurt de schoolleider op werkgeluk en duurzame inzetbaarheid. Tenslotte stimuleert de schoolleider een innovatiecultuur, een ander thema dat in dit boek wordt uitgewerkt.
Werkgeluk
De auteurs geven een helder beeld van de stand van zaken qua diversiteit in schoolteams. Zij schetsen waarom meer diversiteit nodig is: bijvoorbeeld ter verbetering van de kwaliteit van samenwerking en het onderwijs. Ze schetsen ook wat nodig is bij leraren, schoolleiders, stafleden en schoolbesturen voor diversiteit in functies én in denkbeelden, vaardigheden, kennis en ervaring. Het boek geeft inzicht in gerelateerde thema’s, waaronder de kwaliteit van het onderwijs, het leren van schoolteams en de verbinding daartussen. Schoolleiders krijgen gereedschappen aangereikt om het leren in teams te bevorderen en krijgen inzicht in de voorwaarden daarvoor, zoals werkgeluk. Dankzij waardevolle intermezzo’s wisselen theorie en praktijk elkaar af. Soms is het even doorlezen om de verbanden binnen een hoofdstuk te kunnen zien of lees je algemeenheden en quotes die genoegzaam bekend zijn. Incidenteel kom je open deuren of karikaturen tegen, bijvoorbeeld over nascholing. Over het algemeen leest dit boek echter gemakkelijk en leert het schoolleiders snel en effectief meer over de kracht van diversiteit in schoolteams. Dat kan hen helpen teams te smeden die bestaan uit leerkrachten die het beste voor de school willen zijn, in al hun diversiteit.
Drs. Jan Boomsma MBA is bestuurder bij Protestants Christelijk Basisonderwijs Apeldoorn (PCBO Apeldoorn).