TOM en interventies Pittig Razendsnel Bewust inzetten Auteur: Mariëtte SchraderOp katholieke basisschool De Achtbaan in Melick zijn onder leiding van directeur Henk Simons allerlei vernieuwingen gerealiseerd, waaraan Teamonderwijs op Maat (TOM) ten grondslag lag. Welke interventies moet een schoolleider daarbij hanteren en hoe reageert het team erop? Leerkracht George Heuts: Het was even wennen, maar ik zou nu niet anders meer willen. Het geeft me iedere dag opnieuw weer energie.
De Achtbaan ligt aan een groot plantsoen in het centrum van Melick, een forensendorp vlakbij Roermond. Het gebouw dateert uit de jaren zeventig. De school is in 1995 ontstaan uit een fusie van twee scholen en heeft momenteel 330 leerlingen. Het team bestaat uit 24 medewerkers. Hun leeftijden lopen fors uiteen. In november gaat de eerste spade voor nieuwbouw de grond in. Zowel directeuren als leerkrachten kijken uit naar deze mijlpaal. Directeur Simons: De huidige school is met zijn traditionele lokalen geen optimale leeromgeving. Leer- en werkplekken waren moeilijk te realiseren, waardoor de ontwikkeling van klassikaal naar klassendoorbrekend onderwijs werd belemmerd. Desondanks hebben we dat toch bereikt. Onze leerlingen krijgen onderwijs op maat en zijn regisseur van hun eigen leerproces. TOM ligt daaraan ten grondslag.
In 1995 had ik een pittig fusietraject te gaan, vertelt Simons. Leerlingen en leerkrachten van De Achtbaan waren afkomstig van twee basisscholen die enorm verschilden in cultuur en structuur. Dat viel zelfs buitenstaanders op. Opvallend was dat zowel leerkrachten als ouders zich luid roerden; hun betrokkenheid was groot. Waar lagen de kansen om samen voortvarend met vernieuwingen aan de slag te gaan? Een nieuw onderwijsconcept dat met hulp van de Onderwijsbegeleidingsdienst tot stand kwam, bracht uitkomst. Het was gebaseerd op mijn onderzoek naar de sterke punten van beide fusiescholen en werd door alle partijen gedragen. Het vormde de aanzet voor De Achtbaan. Aandachtsgebieden waren: zelfstandig leren, wereldverkennende projecten en een optimale samenwerking tussen de teamleden onderling. Er moest een sterke, veilige vertrouwensband ontstaan. Achteraf gezien hebben we dus toen al de TOM-pijlers neergezet, terwijl het begrip Teamonderwijs Op Maat nog niet eens bestond. Want deze pijlers hebben alles te maken met de organisatie van het onderwijs, de inrichting van de leeromgeving, de inzet van personeel met daaromheen het veranderingsproces.
Vernieuwingen volgden elkaar in een razendsnel tempo op. Leerkracht Heuts: Iedere leerkracht moest uit zijn hok komen en de deuren tussen de lokalen werden opengebroken. Leerlingen van dezelfde leeftijd zaten niet meer in n klas bij elkaar, maar in een groep waarbinnen de leeftijden uiteen liepen. Voortaan was niet n leerkracht verantwoordelijk voor die groep, maar een aantal samen. ICT deed zijn intrede. Aanvankelijk stond ik huiverig tegenover deze vernieuwingen en vroeg mij af: waar moet dat naar toe? Maar door de interventies van onze directeur, waarmee hij mij gericht steunde, stimuleerde en begeleidde, durfde ik alles aan. Ik kon altijd op hem en de teamleden terugvallen. Nu zou ik niet meer naar de oude situatie terug willen. Leerlingen en leerkrachten komen beter tot hun recht. Dat geldt zeker voor mij. Als interventiekanaal gebruikte directeur Simons onder meer de wekelijkse clustervergaderingen (360 graden feedback), functioneringsgesprekken en het Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP). Vooral de gedeelde verantwoordelijkheid voor een groep bevalt leerkracht Heuts uitstekend. Hij ervaart het als een grote lastenverlichting. We doen het echt samen en benutten elkaars sterke punten. Daarvan leer ik nog elke dag. Zoiets kan alleen maar als de sfeer onderling goed is. Ik krijg veel feedback, voel mij veilig binnen mijn cluster en durf te zeggen wat ik op mijn lever heb. Ook als ik mij wat onzeker voel, zoals destijds bij de invoering van computers. Dankzij een forse gift van een jubilerend bedrijf kon De Achtbaan al in een vroeg stadium op grote schaal multimediacomputers inzetten. Zij spelen een belangrijke rol als leerbron en communicatiemiddel. Achtbaan-directeur Simons: Denk eens aan zelfstandig leren, wereldverkennende projecten en portfolios die bij ons de plaats van schoolrapporten hebben ingenomen. Of aan openbare, digitale vergaderverslagen. Daaraan hebben we met zijn allen keihard gewerkt. Het team kan zich geen school meer zonder ICT voorstellen. Heuts knikt instemmend en wijst naar de pc op zijn bureau. Vroeger vroeg ik wel eens gekscherend om een hamer, maar dat is lang geleden. Ik kan de computer geen dag meer missen; hij staat continu aan. Ook dat heeft alles te maken met de ondersteuning die ik van directie en team krijg. Heuts vindt dat hij goed uit het vernieuwingsproces is gekomen en denkt nu anders over de organisatie van het onderwijs en de inzet van het team.
Directeur Simons zette bewust een aantal interventies in, omdat hij die noodzakelijk achtte. George Heuts was dertig jaar lang op dezelfde school keizer in zijn eigen klas geweest en moest evenals de andere leerkrachten mee in het vernieuwingsproces dat ik na de fusie in gang heb gezet. Hij had immers nog tien jaar op De Achtbaan voor de boeg. Als directeur is het mijn taak ervoor te zorgen dat elke leerkracht op De Achtbaan competent is en blijft, en zin heeft in zijn werk. Dat betekent dat ik hem kan inzetten op een school die altijd in ontwikkeling is, want je bent nooit klaar. Leidend voorwerp Heuts tot slot: Ik ben niet meer bang om de fout in te gaan en heb het naar mijn zin. Iedere dag ga ik fluitend naar mijn werk. Samen sta je sterker.
Kijk voor meer informatie op:
http://www.team-onderwijs.nl/ en http://www.achtbaan-melick.nl/
(e-mail: kbs@achtbaan-melick.nl)
Verder in dit nummer
Kader Primair 9 – mei 2006