De huidige eindtoets in het basisonderwijs wordt in 2024 ‘een doorstroomtoets’, die wordt gehouden in februari nadat de basisschool de leerlingen een voorlopig schooladvies (in januari) heeft gegeven. De doorstroomtoets kan leiden tot een hoger definitief schooladvies en draagt dus bij aan meer kansengelijkheid bij de overgang van het basis- naar het voortgezet onderwijs. Op 8 februari stemde de Eerste Kamer in met dit wetsvoorstel. AVS-vicevoorzitter Ingrid Doornbos is blij dat het schooladvies leidend blijft.
Door het aannemen van het wetsvoorstel krijgen groep-achters in januari het schooladvies van de leraar en maken ze daarna de toets. Op basis van de toetsresultaten kan de leraar het schooladvies eventueel bijstellen. Aan die volgorde en procedure verandert niets. Het advies van de leraar blijft bepalend voor het niveau waarop een kind begint op de middelbare school. Wel maken leerlingen al direct na het schooladvies de doorstroomtoets.
AVS-vicevoorzitter Ingrid Doornbos is blij dat het schooladvies leidend blijft. “Het belang hiervan sluit aan bij de opvatting van onze leden, die dit in een peiling van twee jaar geleden massaal hebben aangegeven. Een doorstroomtoets moet zeker een second opinion blijven. Deze toets sluit aan bij het gebruik van toetsen in het leerlingvolgsysteem, waarbij de leerbehoefte van de leerling centraal staat en het geen afrekeninstrument is.”
De doorstroomtoets wordt op een vroeger moment in het schooljaar afgenomen, in februari. Nu is dat tussen 15 april en 15 mei. Ook komt er één aanmeldmoment voor de middelbare school: de week voor 1 april. Op dat moment hebben leerlingen hun definitieve schooladvies (in januari) gekregen. De doorstroomtoets wordt ruim daarvoor gehouden, in februari. Nu is de aanmelding nog voor de eindtoets, die daardoor als ‘mosterd na de maaltijd’ wordt ervaren. In de huidige situatie melden de leerlingen zich bij een vo-school aan zonder dat ze hun eindtoetsscore hebben, waardoor er in de praktijk nog veel bijstellingen plaatsvinden.
Het idee is dat leerlingen die van hun basisschool een te lage beoordeling krijgen, via de toets alsnog naar een hoger schooltype kunnen. Doordat aanmelding voor de middelbare school pas na de doorstroomtoets ligt, kunnen leerlingen ook niet geweigerd worden wegens een te late aanmelding.
De verandering worden in 2024 ingevoerd. De leerlingen die nu in groep 6 zitten krijgen er als eersten mee te maken.
Kansengelijkheid
Al twee jaar geleden was er een internetconsultatie over dit nieuwe wetsvoorstel. Zowel de senatoren als minister Wiersma zijn overigens van mening dat voor het tegengaan van kansenongelijkheid in het algemeen, en betere doorstroom in het bijzonder, veel meer nodig is dan dit wetsvoorstel. De PvdA en GroenLinks dringen aan op een driejarige brugklas, zoals de Onderwijsraad heeft geadviseerd. Het ministerie van OCW is bezig met een reactie op het Onderwijsraadadvies Later selecteren, beter differentiëren. De minister zal daarbij ook de bredere ambities uit het coalitieakkoord op voor kansengelijkheid betrekken.
Het Cito blijft namens de overheid de toets maken, die nu dus doorstroomtoets gaat heten. Daarnaast mogen private partijen toetsen aanbieden. Het College voor Toetsen en Examens ziet toe op de kwaliteit en vergelijkbaarheid van die toetsen. Stichting Cito, die de overheidstoets ontwikkelt, gaat het CvTE adviseren over de toelating en normering van alle doorstroomtoetsen.
