‘De benefits reiken verder dan lesgeven in het verre buitenland’

In het Drentse Meppel staat de eerste internationale pabo ter wereld. Circa 260 studenten uit alle windstreken volgen hier een opleiding die heel praktijkgericht opleidt tot leerkracht in het internationaal primair onderwijs. Zo’n 25 alumni zijn inmiddels uitgevlogen naar scholen over de hele wereld.

Het hagelwitte schoolgebouw van de internationale pabo in Meppel ligt in een oase van groen gebladerte. De locatie straalt rust uit, hoogstens verstoord door een zo nu en dan passerende trein. De opleiding, voluit ‘International Teacher Education for Primary Schools’ (ITEPS), lijkt op het eerste gezicht uitgestorven doordat de meeste studenten op stage zijn, maar wie door de gangen struint treft her en der groepjes eerstejaars aan die aan hun projecten werken. De voertaal is Engels en dat kan ook niet anders als de studentenpopulatie vele nationaliteiten telt.

ITEPS ging in september 2012 van start als specialisatie binnen de reguliere pabo van NHL Stenden Hogeschool. De voorbereidingen begonnen al vijf jaar eerder, toen Stenden met een aantal Europese landen in gesprek ging om gemeenschappelijk leerkrachten op te gaan leiden. Door de verschillen in nationale wetgeving, bleek het echter niet voor alle gesprekspartners mogelijk om tot een gezamenlijk curriculum te komen. Uiteindelijk bleef Nederland over met Denemarken en Noorwegen en hebben zij samen een joint programme opgezet, waarbij studenten in Nederland en Noorwegen ook daadwerkelijk eenzelfde diploma krijgen.

De internationale accreditatie kwam twee jaar geleden, waardoor ITEPS nu echt op eigen benen staat. En dat is belangrijk, zegt ITEPS-vestigingsmanager Ton Gelmers, omdat het internationale karakter daarmee ook echt kan worden waargemaakt. Door deze accreditatie hoeft de pabo zich niet te houden aan Nederlandse toelatingseisen. Goed nieuws voor de buitenlandse studenten, die uiteraard niet kunnen voldoen aan de reguliere pabo-instapeis voor beheersing van de Nederlandse taal (overigens moeten zij bij aanvang wel allemaal Engels op B2-niveau beheersen). Met het verdwijnen van die drempel lukt het steeds beter gemotiveerde studenten vanuit de hele wereld binnen te halen. Want dat zijn ze, benadrukt Gelmers. “Je laat als Pool of Zimbabwaan niet huis en haard achter om er in Meppel met de pet naar te gooien.”

Attitude

Dat beaamt eerstejaars Emma Golles uit Italië. “Iedereen komt hier met eenzelfde doel: een goede leerkracht worden. Het is één grote familie, want veel van ons zitten in een aanvankelijk onbekend land. Dus trek je elkaar ook omhoog als het even tegenzit.” Emma struinde vorig jaar het internet af op zoek naar een opleiding in het onderwijs. “Ik had al een tijdje in Italië op een school gewerkt en merkte dat in het onderwijs mijn hart lag. Toen ik op ITEPS stuitte, werd ik meteen enthousiast.”

Haar verwachtingen werden waargemaakt door Ton Gelmers en zijn team. Emma: “Het onderwijs is enorm inspirerend. We leren niet zo zeer uit boeken, maar worden vooral gestimuleerd om zelf te onderzoeken en zo een nieuwsgierige en vakkundige leerkracht te worden. Natuurlijk komt daar theoretische kennis bij kijken, maar een goede onderwijzer zijn is zo veel meer. Het is een attitude.” Daarin zit volgens Gelmers een belangrijk verschil met reguliere pabo’s. “Ik wil vooropstellen dat daarmee natuurlijk helemaal niets mis is. Het onderwijs is in Nederland van een hoog niveau. Maar wij leiden op om les te geven op internationale basisscholen en dat vergt andere en extra kwaliteiten. Wij kunnen niet zeggen: ‘Hier heb je de Nederlandse onderwijsmethodiek. Verdiep je er maar in.’ Onze studenten vliegen immers uit over de hele wereld.”

Diversiteit

Hoe bereid je jonge leerkrachten voor op die diversiteit tijdens en na hun studie? Gelmers denkt even na en kiest zijn woorden zorgvuldig. “We willen ze leren leerkracht te zijn. Inzicht te hebben in leerprocessen en de ontwikkeling van kinderen. Met als doel dat ze zich overal ter wereld snel onderwijsmethodieken en -culturen eigen kunnen maken. We leren ze flexibel en open minded te zijn. Onze lessen gaan niet zo zeer over de inhoud van onderwijs – studenten krijgen hier bijvoorbeeld geen aardrijkskunde – maar wel over mogelijkheden om kinderen leergierig te maken.” Hij knikt even om zijn woorden kracht bij te zetten. “Ons doel is leerkrachten af te leveren die op creatieve en vakkundige wijze kinderen een goede basis in het leven kunnen geven.”

De Nederlandse Sander Hulleman, alumnus sinds vorig jaar december, is werkzaam op de internationale school in Arnhem. Hij kreeg al tijdens zijn studie meerdere banen aangeboden en koos ervoor om in Arnhem, waar hij ook zijn laatste stage liep, aan de slag te gaan. “De grote meerwaarde van ITEPS was voor mij de verdieping. Het onderwijs op internationale scholen is in mijn opinie veel creatiever en minder aan methodes gebonden dan op de meeste reguliere basisscholen. Het durven loslaten van een strikte methode en echt kijken naar waar kinderen behoefte aan hebben, vind ik een groot voordeel van de internationale werkwijze.”

Vestigingsmanager Gelmers benadrukt dat zijn studenten niet exclusief worden opgeleid voor een toekomst op een internationale school, maar dat daar wel de nadruk op ligt en het ook de grootste afnemers zijn van studenten met een ITEPS-diploma op zak. “Er was nog geen opleiding die zich speciaal toelegde op educatie aan kinderen van diverse nationaliteiten. Een internationale school verschilt wezenlijk van een reguliere basisschool, zelfs van een Nederlandse multiculturele school. Die laatste werkt ook met een Nederlands les- en toetsprogramma. Zoals Sander al vertelde, ligt de nadruk op internationale scholen veel meer op het individuele kind in plaats van op een algemeen onderwijsprogramma. De groepen zijn vaak ook kleiner. Kinderen reizen soms met hun expat-ouders de wereld rond, maken van alles mee en pikken overal iets op. Met dergelijke diverse groepen red je het niet door je strikt aan één lesmethode te houden.” Daarbij komt dat het niveau op internationale scholen vaak hoger ligt dan op reguliere. Gelmers: “De meeste kinderen zijn er erg leergierig. Daarbij komt dat er geld en ruimte is om ze op individueel niveau te stimuleren en hun talenten te laten ontdekken.”

Kruisbestuiving

Op dit moment is circa 40 procent van Gelmers studenten afkomstig uit het buitenland. Hij wil dat aandeel ophogen naar 60 procent, omdat juist een kruisbestuiving tussen studenten van verschillende achtergronden vruchtbaar is. De school zou een smeltkroes moeten zijn van de wereld in het klein. “Het is, denk ik, voor iedere aankomende leraar op deze opleiding goed om zich meteen onder te dompelen in een enorme diversiteit. Eigenlijk net zoals onze studenten straks zullen aantreffen op de (internationale) scholen waar ze gaan werken.”

Gelmers ziet dat de belangstelling voor de opleiding toeneemt. “Het is soms hartverwarmend te ervaren hoe jonge mensen van overal ter wereld uitgerekend voor Meppel kiezen.” Hij lacht. “Meppel! Vorig jaar had ik hier een meisje uit Azerbeidzjan op bezoek, samen met haar ouders. Die hadden voor haar al een chique studie in New York geregeld, maar ze wilde voor de zekerheid toch even hier komen kijken. Na een voorlichtend gesprek met een collega van mij kwam ze stralend de kamer uit en liep ze op haar vader af die in de kantine zat te wachten. ‘Zeg die studie in New York maar af pap, ik ga naar Meppel’. Ja, dan ben ik zo trots als een pauw.”

Het praktijkgerichte onderwijs op ITEPS, de vele stages en mogelijkheden om in het buitenland ervaring op te doen, zijn alle onderscheidende pijlers van de opleiding, meent Gelmers. “We kunnen onze studenten de verschillende onderwijsvormen wereldwijd niet stuk voor stuk onderwijzen. Die moeten ze ervaren. Dat kun je niet uit boekjes halen. Neem een student die stage loopt op een – dit keer geen internationale – basisschool in een township in Kaapstad. Zo’n student doet daar een levenservaring op die hij of zij het hele professionele leven meeneemt. Vervolgens reist diezelfde stagair af naar Dubai, waar weer een totaal ándere wereld wacht.”

Open blik

Student Emma Golles knikt instemmend. “Deze opleiding verrijkt je en ik ben ervan overtuigd dat een goede leerkracht moet kunnen putten uit een groot palet aan ervaringen met andere onderwijsvormen, kinderen en culturen. Stel dat je uiteindelijk terug zou gaan naar je vaderland en er op een gewone basisschool gaat werken, dan breng je een schat aan ervaring en indrukken mee. Doordat je kennis hebt gemaakt met verschillende methoden, kun je het reguliere onderwijs ook met open blik en nieuwe inzichten benaderen.”

Volgens Gelmers kan ITEPS daardoor weldegelijk bijdragen aan de kwaliteit van het reguliere onderwijs. “Kijk, aanvankelijk trekken onze afgestudeerden de wereld in. Begrijpelijk ook, want reizen is meestal een deel van de motivatie om voor ITEPS te kiezen. Veel van de circa 25 alumni vinden hun eerste baan in een ander land dan dat van hun afkomst. Maar de kans is aanwezig dat ze over een paar jaar, misschien het avontuur een beetje zat, terugkeren naar hun eigen land. Daar stromen ze het onderwijs in met een koffer vol onderwijservaring. Het is een rimpeling in het water: de benefits van deze opleiding reiken met de tijd verder dan die ene selecte internationale school in Dubai of Londen.”

‘Gek dat we dit nog niet hadden’

Lorraine Boyle, hoofd Primary op Blijberg International School in Rotterdam: “Een opleiding zoals in Meppel is essentieel voor de toekomst van internationale scholen. Eigenlijk is het gek dat we dit nog niet hadden. Want hoe je het ook wendt of keert: lesgeven op zo’n school is anders dan op een reguliere basisschool. Wat ik in de praktijk zie is dat stagiairs en alumni’s van ITEPS een goed begrip hebben van werken met een multiculturele én multi-talen klas. Dat vergt een flexibiliteit die zij tijdens de opleiding al aangeleerd krijgen door hun buitenlandervaring. Ik zeg niet dat andere leraren dit niet kunnen. Maar natuurlijk is het handig als een stagiair of nieuwe werknemer weet wat er speelt op een internationale school.”