De AVS en VOS/ABB ontwikkelen momenteel een beloningsleidraad voor onderwijsbestuurders. Deze leidraad ligt in het verlengde van de code goed onderwijsbestuur, die de beide organisaties binnenkort zullen presenteren. De beloningsleidraad geeft een handreiking aan Raden van Toezicht van onderwijsinstellingen voor de samenstelling van het arbeidsvoorwaardenpakket van de bestuurder en is bedoeld om de discussie over vermeende torenhoge salarissen van onderwijsbestuurders voor te zijn.
Bestuurlijke vernieuwing en het imago van de bovenschools manager
Groeiende autonomie, veranderende verhoudingen tussen bestuur en management, deregulering. Begrippen die je in het primair onderwijs bijna dagelijks tegenkomt. De overheid trekt zich terug, er komen nieuwe taken en verantwoordelijkheden bij voor scholen en recent kreeg ook het primair onderwijs lumpsumbekostiging. Deze nieuwe manier van onderwijsfinanciering draagt opnieuw bij aan een vergroting van de autonomie van scholen en een vermindering van gedetailleerde regelgeving. Door de grotere beleidsvrijheid komt in veel scholen de discussie op gang over een andere organisatiestructuur. In de nota Werken in het onderwijs 2007, die tegelijk met de Onderwijsbegroting 2007 werd gepresenteerd, staat te lezen dat er sprake is van een toename van het aantal bovenschools managers. Ongeveer vier van de vijf schoolbesturen met vier of meer scholen kent een vorm van bovenschools management.
Goed onderwijsbestuur
De veranderende verhoudingen in het onderwijs zijn ook aanleiding voor het op de politieke agenda zetten van het onderwerp governance. Afgelopen zomer stuurde minister Van der Hoeven haar wetsvoorstel over good governance naar de Tweede Kamer. Een belangrijk uitgangspunt daarvan is dat meer beleidsvrijheid gepaard moet gaan met het afleggen van verantwoording, intern en naar buiten. De overheid wil de eigen regels en voorschriften verminderen en toezicht en handhaving versoberen. Maar daar staat wel een aanscherping van het toezicht, bijvoorbeeld op de onderwijsresultaten, tegenover. Al eerder namen de AVS en VOS/ABB het initiatief om samen een code voor goed onderwijsbestuur in het primair onderwijs vast te stellen. VOS/ABB had hiervoor een conceptcode ontwikkeld. Deze code is bedoeld als handreiking voor bestuur en management in het kader de discussie binnen de eigen organisatie over de verdeling van taken en de scheiding tussen bestuur en intern toezicht. De code sluit aan op de ontwikkelingen rond governance en is uitgewerkt in twee modellen. Het eerste model is een standaardmodel, passend bij de meest voorkomende situatie in het primair onderwijs, namelijk een bestuur zonder orgaan dat de functie van Raad van Toezicht heeft. Het tweede model behandelt de Raad van Toezicht en het College van Bestuur.
Bovenschools management en overhead
Regelmatig is te horen dat de invoering van bovenschools management gepaard gaat met een grote toename van de kosten voor overhead. Dat zou niet in het minst komen door de hoge salarissen die bovenschools managers of algemeen directeuren voor zichzelf in de wacht weten te slepen. Vaak wordt daarbij gewezen naar sectoren als de BvE en het voortgezet onderwijs. Daarover leeft het beeld dat de salarissen hoog zijn en de lease-autos groot. Ook leden van de Tweede Kamer schromen niet om dit soort kreten te uiten. De feiten wijzen overigens anders uit. Door VOS/ABB geïnitieerd onderzoek voorjaar 2006 wijst uit dat in het primair onderwijs gemiddeld 4 procent aan overhead wordt besteed. Een schijntje, als je het afzet tegen andere onderwijssectoren. Angst voor salarisstijging van de bovenschools managers door de invoering van de lumpsumbekostiging lijkt ook niet reëel te zijn. In het Kaderbesluit Primair Onderwijs de opvolger van het Rechtspositiebesluit WPO/WEC is als maximum salarisschaal voor directieleden schaal 14 opgenomen. Ook binnen de voorbeeldfuncties van Fuwa-PO komen geen hogere schalen voor.
Governance en beloning
Het tweede model in de governancecode van de AVS en VOS/ABB beschrijft de bestuurlijke structuur met een Raad van Toezicht en een College van Bestuur. Daarbij is sprake van een professioneel bestuur. Dit is te vergelijken met het huidige bovenschools management, dat zich voornamelijk bezighoudt met strategieraad vorming en het beleid voor de lange termijn. Het ligt voor de hand dat de verhouding tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur een andere is dan, zoals nu, die tussen het bestuur en het bovenschools management. Overigens, ook in de huidige constellatie komt het regelmatig voor dat een algemeen directeur of een bovenschools manager optreedt als gedelegeerd bestuurder. Binnen deze organisatiestructuur is sprake van functionarissen waarvan de arbeidsvoorwaarden niet meer passen binnen de cao-primair onderwijs en de cao PO/VO en die nu nog buiten de wettelijke kaders vallen. Het wordt de taak van de Raad van Toezicht om een arbeidsvoorwaardenpakket, inclusief salarisaanspraken, voor het College van Bestuur vast te stellen. Maar, dan ligt opnieuw de discussie over de beloningsverhoudingen op de loer. In de media zijn zo nu en dan berichten te lezen over torenhoge salarissen van bestuurders van grote bedrijven, non-profitorganisaties et cetera. Daarbij wordt dan gewezen op de zogenaamde Balkenende-norm. Om deze discussie voor te zijn, heeft VOS/ABB een voorstel ontwikkeld voor een beloningsleidraad voor onderwijsbestuurders. Deze leidraad ligt in het verlengde van de code goed onderwijsbestuur, die de AVS en VOS/ABB binnenkort zullen presenteren. De leidraad wordt enige tijd daarna uitgebracht. De beloningsleidraad geeft een handreiking aan Raden van Toezicht van onderwijsinstellingen voor de samenstelling van het arbeidsvoorwaardenpakket van de bestuurder. De komende periode gaan de AVS en VOS/ABB op zoek naar een zo breed mogelijk draagvlak voor deze beloningsleidraad.
Interessant?
Dit artikel stond in Kader, het vakblad voor schoolleiders, dat AVS-leden maandelijks ontvangen. De AVS komt op voor de belangen van schoolleiders in het basis- en voortgezet onderwijs. Word ook lid of abonnee, ontvang voortaan iedere maand een kersvers exemplaar in de brievenbus en versterk de positie van schoolleiders.