Op veel plekken in Nederland komen vluchtelingen uit Oekraïne binnen. Twee weken geleden hadden zich bij meer 15 procent van de scholen leerlingen gemeld, zo bleek uit een peiling van de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS). Het LOWAN, de organisatie die scholen ondersteunt bij onderwijs aan nieuwkomers, verwacht dat er nog veel meer leerlingen komen. Hoe organiseren we het onderwijs voor de leerlingen? Schooldirecteuren spelen hierin een heel belangrijke rol.
Hoewel gemeenten verantwoordelijk zijn voor de opvang van Oekraïners en schoolbesturen hun eerste aanspreekpunt zijn voor het onderwijs, zijn het de schooldirecteuren en hun teams waar de leerlingen zich melden en die ook het onderwijs gaan verzorgen. Hoewel 95 procent van de scholen bereidheid is om leerlingen op te vangen, zijn er ook zorgen over bijvoorbeeld personeelstekort, trauma’s, taalbarrières, ruimtegebrek en financiën. De AVS en LOWAN roepen besturen en gemeenten op om schoolleiders vanaf het begin hierbij te betrekken. Zij kennen de lokale situatie en mogelijkheden van hun school om deze kinderen op te nemen het beste.
Welke vormen van onderwijs?
Voor het organiseren van onderwijs aan Oekraïense leerlingen zijn er grofweg drie scenario’s waar nu aan gewerkt wordt.
1. Huidige nieuwkomersscholen -of voorzieningen
Het ministerie in een brief heeft aangegeven dat ze leerlingen bij voorkeur eerst naar nieuwkomersonderwijs willen laten gaan. Het nieuwkomersonderwijs heeft veel expertise om een veilige omgeving te bieden, passend aanbod op te zetten en is gewend aan nieuwe leerlingen gedurende het schooljaar. Hoe wordt dit aangepakt? Er zijn in Nederland veel nieuwkomersscholen (PO) en internationale schakelklassen (VO). Daar krijgen zij onder meer extra taallessen en bijvoorbeeld hulp bij het verwerken van trauma’s. Op verschillende plekken zijn gemeenten en scholen samen met andere partners bezig dit onderwijs te organiseren en op een aantal plekken gaan gevluchte Oekraïense kinderen al naar school. Door de komst van vele nieuwe leerlingen proberen gemeenten en schoolbesturen meer nieuwkomersscholen en -voorzieningen op te schalen. Hierdoor kunnen er meer leerlingen naar de nieuwkomersvoorziening of klas. Deze klassen kunnen fysiek op een andere locatie zijn maar de nieuwkomersvoorziening blijft verantwoordelijk.
2. Reguliere scholen met taalklas of nieuwe nieuwkomersvoorzieningen
Bij ruimtegebrek op een nieuwkomersschool of vanwege een te grote reisafstand voor de leerlingen, worden ook reguliere scholen met taalklassen ingezet. De leerlingen worden ingeschreven op de reguliere school, de nieuwkomersschool ondersteunt de opzet/kwaliteit van deze klassen, traint de leraren en deelt expertise. De verantwoordelijkheid ligt bij de school waar de leerlingen staan ingeschreven. Reguliere scholen kunnen bij 4 of meer leerlingen financiële ondersteuning krijgen via de nieuwkomersbekostiging van het ministerie. Andere voorwaarden gelden niet voor kinderen uit Oekraïne. Om de administratieve last op scholen te beperken hoeven geen bewijsstukken aangeleverd te worden. Meer informatie over de nieuwkomersbekostiging vindt staat op de website van DUO voor het primair onderwijs en voortgezet onderwijs. Naast deze bekostigingsregeling biedt het ministerie van OCW de mogelijkheid voor aanvullende maatwerkbekostiging onder bepaalde voorwaarden. Bij vragen over het onderwijs aan nieuwkomers kunt u terecht bij de adviseurs van LOWAN. Zij ondersteunen scholen die onderwijs verzorgen aan vluchtelingenkinderen. De AVS werkt ook aan een meldpunt voor (gepensioneerde) directeuren die willen helpen bij het opzetten van (tijdelijke) nieuwkomersvoorzieningen.
3. Tijdelijke specifieke onderwijslocaties
In regio’s waar op de bestaande nieuwkomersvoorzieningen en regulier scholen door bijvoorbeeld het lerarentekort geen plek is, zet het ministerie in op tijdelijke centrale onderwijsvoorzieningen. Het is de bedoeling dat leerlingen vanuit een tijdelijke voorziening zo snel mogelijk doorstromen naar het nieuwkomersonderwijs. Het gangbare nieuwkomersonderwijs heeft hierbij zo lang mogelijk de voorkeur. Dan wordt er een tijdelijke specifieke onderwijslocatie ingericht vanuit schoolbesturen, gemeenten en het team van nieuwkomersonderwijs in deze regio. Ze richten zich op een 33%-structuur. De leerlingen ontvangen 1/3 Nederlands onderwijs, 1/3 onderwijs in eigen taal en 1/3 sport en welzijn. Hierdoor kan een leraar drie groepen bedienen op één dag. Omdat het lerarentekort zo groot is, worden ook PABO’s en ROC’s ingezet om te ondersteunen, maar wellicht dat ook anderen met onderwijservaring hierbij kunnen helpen.
Als er een Oekraïense leerling op de stoep staat?
Ga het gesprek aan, informeer naar de woonsituatie en neem contact op met de dichtstbijzijnde nieuwkomersvoorziening. Is daar geen plek of is de afstand te groot? Informeer dan via het schoolbestuur en gemeente. Zijn ze bezig met een tijdelijke voorziening of kan je school (met taalklas) uitkomst bieden. In alle gevallen is belangrijk om eerst een plan te maken zodat de leerling een goede start maakt. Ook wordt geadviseerd om samen te werken met andere scholen in de veiligheidsregio, gemeente, woonplaats of het bestuur met oog op de werkdruk op scholen. Zo kan worden voorkomen dat iedere school straks één leerling en veel tijd gaat naar ondersteuning van de kinderen.
Webinar en meer informatie
LOWAN en AVS organiseren om dinsdag 5 april om 10.00 uur een webinar voor schoolleiders ‘Onderwijs aan Oekraïense leerlingen’. Wil je nu al meer informatie? Kijk dan op www.lowan.nl Daarnaast heeft het ministerie van OCW een Q&A met de meest gestelde vragen opgesteld.
Lees ook:
Veel bereidheid en ook zorgen over onderwijs aan Oekraïense leerlingen
Basisscholen zingen voor Oekraïne
Hoe organiseer ik onderwijs voor Oekraïense leerlingen