Overheid, scholen en schoolbesturen moeten het publieke karakter van het onderwijs beter beschermen. Dat zegt de Onderwijsraad in het advies Publiek karakter voorop dat vandaag is gepubliceerd. Door de toenemende verstrengeling van publiek en privaat onderwijs verschraalt de onderwijskwaliteit. ‘Scholen in het onderwijs horen aan alle kinderen goed en passend onderwijs te bieden’, reageert AVS-voorzitter Petra van Haren. ‘Dat betekent dat de basis op orde moet zijn. Voldoende onderwijspersoneel is daarbij van groot belang.’
Steeds meer leerlingen maken gebruik van huiswerkbegeleiding, bijles en examentraining dat door private partijen wordt aangeboden, stelt de Onderwijsraad vast. Ook zijn er steeds meer particuliere scholen en organiseren steeds meer scholen extra aanbod in de vorm van bijvoorbeeld tweetalig onderwijs. Ook raken publiek onderwijs en privaat onderwijs meer met elkaar verstrengeld doordat scholen private partijen in de arm nemen voor bijvoorbeeld huiswerkbegeleiding. Wie de kwaliteit daarvan bepaalt, is niet altijd duidelijk. De nasleep van de coronacrisis inclusief het Nationaal Programma Onderwijs heeft dit alles versterkt.
Dit heeft als risico dat de kerntaak van het onderwijs, het zorgen voor kwalitatief goed en toegankelijk onderwijs, steeds meer in handen komt van private partijen. Het onderwijs op door de overheid bekostigde scholen is niet altijd meer voor alle leerlingen toegankelijk. Daarnaast verschraalt de onderwijskwaliteit en hebben leraren en schoolleiders minder zeggenschap over het onderwijs op hun school. Overheid, scholen en besturen moeten zich hiervan meer bewust zijn en het publieke karakter van het onderwijs beter beschermen.
“Bij kwalitatief goed en passend onderwijs hoort dat scholen in het publieke onderwijs aan alle kinderen kunnen bieden wat ze nodig hebben”, reageert Petra van Haren, voorzitter van de AVS. “Dat betekent dat de basis op orde moet zijn. Voldoende onderwijspersoneel is daarbij van groot belang. Als het tekort aan schoolleiders en leraren steeds meer betekent dat de kwaliteit van onderwijs onder druk komt te staan, dan geeft dat een moeizaam vertrekpunt om het publieke karakter van onderwijs te beschermen.”
De Onderwijsraad ziet een belangrijke rol voor schoolbesturen. Onder hun verantwoordelijkheid worden afwegingen gemaakt en zij hebben leiding te geven aan hoe álle betrokkenen in de onderwijsorganisatie het publieke karakter van onderwijs kunnen bewaren. Van de overheid is een actievere rol nodig om daarvoor de voorwaarden te scheppen. Het publieke karakter van het onderwijs moet zijn geborgd in wet- en regelgeving. Ook hoort de overheid te zorgen voor voldoende bekostiging zodat scholen aan alle leerlingen kwalitatief hoogstaand onderwijs kunnen bieden.
De raad adviseert om de huidige afspraken over sponsoring en donaties wettelijk te verankeren en de bescherming van het publieke karakter een plek te geven in ‘governance’-codes. Ook moet er een verbod komen op reclame voor commerciële diensten of producten via de school. Daarnaast is het advies de vrijwillige ouderbijdrage los te koppelen van het individuele kind en in plaats daarvan ouders een gemaximeerde bijdrage te vragen. Deze bijdrage komt terecht in een schoolfonds waaruit de school kan putten voor alle leerlingen.
