Allochtone leerlingen experts in identiteitsvorming
Allochtone leerlingen zijn meesters in het componeren van hun eigen culturele identiteit. Dat concludeert linguïstisch-etnograaf Massimiliano Spotti in een onderzoek waarop hij onlangs promoveerde aan de Universiteit van Tilburg. In een case studie onderzocht hij de identiteitsvorming in de multiculturele samenleving van leerlingen van een Nederlandse en een Vlaamse basisschoolklas. Meer informatie
De vorming van de multiculturele samenleving vindt voor een belangrijk deel plaats op de basisschool. Zowel leerkrachten als leerlingen hebben te maken met de identiteitsvorming van allochtone leerlingen. Over hoe dat precies gebeurt, is echter nog maar weinig bekend. Spotti trok een Nederlandse en een Vlaamse multiculturele klas in en bestudeerde de identiteitsvorming vanuit het gezichtspunt van de schooldirectie, de leerkrachten en de leerlingen, én hun interactie. Ook analyseerde hij het Nederlandse en Belgische overheidsbeleid op het gebied van integratie en identiteit. Spotti concludeert dat vooral leerlingen zelf de experts zijn als het gaat om identiteitsvorming. Leerkrachten daarentegen zijn beginnelingen, die zich slechts gaandeweg bewust lijken te worden van de spanning tussen traditionele identiteitskenmerken en het nieuwe identiteitsbegrip van hun allochtone leerlingen. Spotti ontdekte ook dat leerlingen zich alleen aanpassen aan de identiteitsnormen van samenleving, school en leerkracht als ze er in een gegeven situatie voordeel van hebben. Ze gebruiken culturele, religieuze en talige identiteitskenmerken als producten die ze zich kunnen toe-eigenen of afwijzen en die ze kunnen inzetten in de onderhandeling, uitdaging en sabotage van heersende identiteitsnormen. Waar leerkrachten het dragen van een hoofddoek bijvoorbeeld vaak zien als een onlosmakelijk met de islam verbonden identiteitskenmerk (en daardoor voor moslimmeisjes onontkoombaar), blijken de meisjes in kwestie het meer te beschouwen als een persoonlijke keuze. Volgens Spotti komen door dit dynamische proces van identiteitsvorming overgeleverde ideologieën van nationaal-culturele en talige homogeniteit zodanig onder vuur te liggen, dat ze langzaamaan sporen van erosie gaan vertonen.
Het proefschrift `Developing identities. Identity construction in multicultural primary classrooms in the Netherlands and Flanders´ van Massimiliano Spotti wordt uitgegeven door uitgeverij Aksant, ISBN 978-90-5260-288-2.