‘Alles groeit van aandacht’

De schoolleider is bij uitstek verantwoordelijk voor het bewaken en bevorderen van personeelsbeleid, vindt Harry Starren, directeur van De Baak, het managementcentrum van VNO-NCW. “Voor negentig procent is personeelsbeleid gewoon je werk doen. De overige tien procent maakt het verschil. Extra aandacht geven, opmerken dat een leerkracht jarig is, belangstelling tonen als hij of zij ziek is, et cetera.”Personeelsbeleid geldt over het algemeen als een armoedig vakgebied, stelt Starren. En de onderwijswereld ook nog eens als niet erg vooruitstrevend op personeelsgebied. “Veel mensen zijn geobsedeerd door geld, vastgoed en leerlingenaantallen. Terwijl personeelsbeleid een heel belangrijke zachte kant heeft: het is het vermogen je te verplaatsen in de ander met het doel van de organisatie voor ogen.” Daarvoor moet eerst achterhaald worden wat voor school je wilt zijn. “Stel dat je zegt: Wij bevorderen dat leerlingen een groei doormaken op meer disciplines dan rekenen en taal. Dan moet je niet alleen de schoolresultaten belangrijk vinden. Maar ook de sfeer in de klas. Worden er af en toe feestjes geregeld? Hoe is de relatie met ouders? Het gekozen beeld kan alleen authentiek worden neergezet als het getoond wordt in contact met leerkrachten en leerlingen.” Intern personeelsbeleid kan volgens Starren niet liefdeloos en kil zijn als de school propageert aandacht te hebben. “Als je de medewerkers veronachtzaamt, geloof ik ook niet dat je aandacht hebt voor de kinderen. Als ik bij een arts kom en in de wachtkamer liggen zes jaar oude Storys, er zitten koffi evlekken op alle stoelen en twee peertjes doen het niet, dan geloof ik niet dat die man om mij geeft. De wachtkamer vertelt dat die man niet in mij is geïnteresseerd.

”Starren geeft aan dat schoolleiders, met betrekking tot personeelsbeleid, op een aantal dingen kunnen letten. Op tijd pauzeren bijvoorbeeld zowel voor zichzelf, als voor werknemers en zoeken naar originele mogelijkheden om zorg voor kinderen met werk te combineren. Als werkgever is belangrijk: hoe kan de werkende gemeenschap duurzaam aan het werk blijven? > thema personeelsbeleid “Personeelsbeleid is het vermogen je te verplaatsen in de ander met het doel van de organisatie voor ogen.” Harry Starren is naast zijn managementfunctie bij De Baak actief als trainer, docent en adviseur, met name op het gebied van management van professionele organisaties. 12 April 2007 Kader Primair Personeelsbeleid impliceert volgens Starren dus ook hoe je je werk bereikt. Ligt het dichtbij een station? Daarnaast moet sprake zijn van eerlijke betaling. Dat wil zeggen transparantie: geen geruchten over dat de één meer verdient dan de ander. “Personeelsbeleid draait om zorg en aandacht op zowel de instroom, doorstroom als uitstroom. Van werving tot ontslag goed onderhoud plegen.”Personal coaching kan helpen bij het bepalen en vasthouden van de door de schoolleider gekozen koers. “Je gunt iedereen een klankbord, een refl ectie. Vroeger was dat het gezin, de wachtende vrouw thuis. Die wachtende vrouw is er bijna niet meer. Mensen zijn steeds meer op zichzelf aangewezen en waarom zouden ze dan niet een maatje mogen hebben? Waarom niet twee keer per jaar praten met iemand die je helpt om je prestaties te verbeteren?” Starren erkent dat coaching luxe is, maar vindt het aan de andere kant heel logisch om in mensen “je belangrijkste kapitaalgoed” te investeren. “Een likje verf aan het gebouw vinden we heel normaal. Coaching is ook gewoon onderhoud. Er is namelijk één ding waar alles van groeit en dat is aandacht. Ook schoolleiders willen gezien en herkend worden.” Starren pleit er daarom voor om sommige zaken te ontprofessionaliseren “het schoolgebouw onderhouden, zou ook gewoon door ouders kunnen gebeuren” en andere dingen die nu amateurs doen “de vriend in de kroeg” een tijdje professioneel aan te pakken. “Ik benadruk een tijdje, want alles wordt op een gegeven moment sleets. In personeelsbeleid ook. Wat een goeie maatregel is in het begin, is na een tijdje uitgewerkt. In het geval van coaching leer je op termijn je eigen coach te worden. Je herkent de vragen en kunt ze aan jezelf stellen.”Personeelsbeleid uitbesteden als onderdeel van professionalisering vindt hij een minder goed plan. “Het voordeel van een personeelsbeleidmanager is vakkennis en toewijding. Het nadeel is dat het luie schoolleiders creëert, die zich niet meer ontwikkelen op dat gebied. Terwijl het zo belangrijk is om aan die menskant te werken.” Starren stelt daarom voor om contacten te leggen met andere scholen en kennis uit te wisselen. “Huur iemand in die een verhaal vertelt over personeelsbeleid. Samen kun je dat makkelijk betalen. Scholen zijn daar nog niet zo origineel in. Bij bedrijven heb je de club van elf en de club van zoveel. Het onderwijs zou veel vaker op slimme manieren en tegen niet te hoge kosten gezamenlijk het niveau kunnen verhogen.” Ook iets meer concurrentie zou gezond zijn. “Er is wel marktwerking in het onderwijs, maar die is nog heel beperkt. Nieuwe scholen zouden wat sneller in aanmerking moeten komen voor financiering. Dat is voor bestaande scholen niet leuk, maar het houdt ze scherp. Ze gaan nadenken. Scholen die bedreigd worden gaan vaak wel opeens de ouders vragen om inbreng. De markt mag wel iets onveiliger, maar met mate: het moet geen jungle worden.” Starren concludeert dat de beste personeelsbeleidmanagers degenen zijn die zelf een goede baas hebben meegemaakt. “Eén goede baas kan ervoor zorgen dat er op termijn drie goede bazen bijkomen. Een goed voorbeeld zijn, is vooral in het onderwijs heel belangrijk.” Daarbij moet niet teveel naar het bedrijfsleven worden gekeken. “Bedrijven kunnen juist veel leren van scholen. Bedrijven lijken ook steeds meer op scholen. Schaam je dus niet voor het feit dat het allemaal niet zo strak is georganiseerd. Dat is ook een kwaliteit.”Bedrijven weten werknemers wel wat beter te benutten. Dat wil zeggen: gebruik te maken van de eigen interesses en hobbys. “Verstandige werkgevers erkennen steeds vaker dat wat mensen zelf leuk vinden met een beetje fantasie ook betekenis heeft voor het bedrijf. Als iemand zegt ik hou van muziek ga dan naar klanten in de muziekwereld, maak deel uit van de bedrijfsband, ondersteun de Sinterklaasviering. Je kan mensen niet tegen hun wil iets laten doen, maar alleen op basis van wat ze zelf willen. Dat moet in de school ook. We hebben ons heel erg verplaatst in de leerling, in de ouders, in de klas en nu moeten we ons ook heel erg verplaatsen in de medewerker. Om in deze te zien wat hij ís, in plaats van hem of haar ergens in te laten passen. Want dat is altijd een mal: de één past er wel in, maar de ander nooit. Laat die leerkracht die moeilijk in één ruimte kan blijven zitten bijvoorbeeld lekker wat vaker met de klas de deur uit gaan.”