Even vooraf gesteld: met deze kwaliteitscolumn pretendeer ik niet de oplossing te hebben. Maar misschien zet het aan tot denken. Of versterkt het al een denkrichting en beschrijf ik enkel de mosterd na een maaltijd. Wel verhalend, dat dan weer wel.
Afijn, terug naar het punt dat ik wil maken.
In de komende jaren zal het tekort aan bevoegde mensen in het onderwijs alleen nog maar oplopen. De uitstroom van onze eerbiedwaardige grijze duiven wordt nog niet gedicht door de aanwas van aanstormend talent vanuit de opleidingen. Ook de zij-instromers kunnen niet alle gaten dichtlopen.
Een vreselijk begin van dit stukje.
Formaties als een goede Maaslander Jongbelegen zijn een ramp voor de scholen en stressvolle hoofdbrekens voor menig directeur.
En eerlijk is eerlijk, dat is ook een ramp. ‘Open’ formaties geven druk op alle medewerkers die vanuit een groot onderwijshart en betrokkenheid tot elkaar en de organisatie het beste willen. En dus nog harder gaan lopen, er twee tandjes bijschakelen en daarmee structureel vele grenzen overgaan.
Op den duur is dat niet vol te houden.
Dus buigen vele mensen zich over het vraagstuk ‘Tekort aan mensen in het onderwijs’ en worden er vele plannen gesmeed om dat tekort nu op te lossen.
En daar zit een deel van het probleem.
Het idee dat het nu op te lossen is, creëert verwachtingen die nu niet in te lossen zijn. We hebben nog heel lang te maken met grote tekorten in onze scholen. Hoeveel geld er ook tegenaan wordt gegooid – heel oneerbiedig gezegd – als er geen mensen zijn, zijn er geen mensen.
Zoals de wijsgeer J. Cruijff ooit zei:
‘Ik heb nog nooit een zak geld een wedstrijd zien winnen!’
Maar wat nu te doen?
Zonder de planmakers voor de voeten te willen lopen, heb ik een aantal punten* ter overweging:
- Accepteer het tekort en neem dat als vertrekpunt.
- Maak plannen op het idee ‘Wat als wij in de (nabije) toekomst niet meer zoveel leerkrachten nodig zouden hebben?’
- Maak ‘bevoegd’ minder leidend en steek meer in op ‘bekwaam’ en zet assessments in – in plaats van langdurige bij- en nascholingstrajecten. Het is niet zozeer dat ‘bevoegd’ niet nodig is – verre van dat – maar we lopen heel veel bekwame mensen mis.
- Verleid jonge mensen om ‘vakkenvuller’** te worden in het onderwijs en zet hen direct in voor allerhande*** werk.
- Zet het collegegeld voor de opleidingen op € 0,= en selecteer de aanmeldingen aan de poort door ontwikkelassessments te gebruiken – we willen het ‘crème de la crème’ in onze scholen (zo bouwen we ook aan een beeldvorming die meer recht doet aan het basale werk in onze scholen).
- Anticipeer op het idee dat er steeds minder leerkrachten nodig zijn in de scholen (en richt daartoe de lerarenopleidingen opnieuw in) – wat zijn de lessen die we geleerd hebben uit de Coronatijd, waarin duidelijk werd dat niet elke leerling beter af was bij het naar school gaan. Sterker nog, er zijn kinderen die thuis aan de keukentafel meer geleerd hebben.
Welke plannen er ook gemaakt gaan worden om alle leemtes van nu te willen oplossen, laat het niet van hetzelfde zijn.
Grote vraagstukken als deze vragen om anders denken en een rigoureuze benadering.
Durf het bestaande los te laten.
* Er zijn er veel meer te bedenken, maar die gaan mijn beperkte vermogens te boven. Ik was al blij met deze zes punten.
** Speelse verwijzing naar het goedbetaalde werk in de supermarkt – veel van deze jonge mensen kunnen direct ingezet worden in onze scholen, waardoor de onderwijsmensen veel meer aan hun primaire taken toekomen.
*** Schitterend woordspel – soms heb ik dat zelf niet eens door