Kijken, imiteren, uitproberen. Dat is hoe wij van jongs af aan de wereld ontdekken. Eerst nog gretig en, kijkend naar mijn kleinkinderen, met een jaloersmakende onbevangenheid. Meer nog dan bij mijn eigen kinderen, zie ik hoe bijzonder de ontwikkeling juist in die eerste jaren is. Hongerige ogen, mondjes en oren nemen de omgeving tot in detail op. Daarna worden al die ervaringen in de uren van – soms onrustig – slapen, ergens in die kleine hoofdjes opgeslagen.
Zodra we leren praten, vinden we woorden voor wat wij meemaken. Dan beginnen we met duiden en verklaren. De één wat meer of vroeger dan de ander, maar op een dag plaatsen we nieuwe ervaringen bij wat we al in onze rugzak hebben. Zo ook mijn kleinzoon die zich binnenkort kleuter mag noemen. Al pratend vergelijkt en verklaart hij de wereld om zich heen en bespeur ik nu al een lichte vorm van competitie: “Jij woont in een groot huis. Ons huis is klein. Ik woon in een groot klein huis.” Ik grinnik en geef hem een aai over zijn krullen: “Ja”, zeg ik, “je woont in een mooi huis”.
Nu ik dit schrijf denk ik enigszins weemoedig aan dit moment terug. Zo kort geleden was mijn kleinzoon alleen nog maar nieuwsgierig naar de wereld om hem heen, gretig om te leren. Maar na dit gesprekje, hoe mooi ook, besef ik dat de onbevangenheid van het begin al vervaagt. Ooit waren wij ook zo jong, zogen we alles op, waren we nieuwgierig en probeerden we van alles uit. Maar naarmate we ouder worden en meer meemaken, plaatsen we elke nieuwe ervaring als vanzelf in het juiste hokje bij de oudere. Het zo snel kunnen plaatsen van nieuwe informatie scheelt een hoop verwerkingstijd, maar kent ook nadelen: we laten ons minder snel verrassen en het wordt steeds moeilijker om tot originele oplossingen voor structurele problemen te komen. We ontwikkelen reflexen waarmee we bestaande situaties in stand houden in plaats van aanpakken. Een gebrek aan perspectief, en soms zelfs cynisme, ligt dan op de loer.
Hoe goed is het om als leider eens in de zoveel tijd de vertrouwde onderwijswereld achter je te laten en opnieuw de grote wereld in te gaan. Om ervaring op te doen die een andere kijk geeft op je omgeving, op hoe je met uitdagingen omgaat. En zo te ontdekken dat er andere wegen mogelijk zijn dan de uitgesleten paadjes die je haast vanzelfsprekend kiest. Als je deze zomer op zoek gaat naar een professionaliseringstraject, probeer dan eens iets wat nieuw of spannend voor je is. Een weg waarbij je je misschien niet direct comfortabel voelt, maar juist daarom kans biedt op het ontdekken van een nieuwe wereld.
Een prachtige mogelijkheid is dan het cross-mentoring programma van de AVS in samenwerking met verschillende partners uit het bedrijfsleven. Centraal hierbij staat ‘de kracht van de blik van buiten’. Met een leider uit het bedrijfsleven als tijdelijke mentor ontdek je nieuwe perspectieven die jou als schoolleider vooruit kunnen helpen. Omgekeerd vervul jij dezelfde rol voor de ander.
Verder geeft de leergang Ondernemend Leiderschap je een kijkje buiten de vertrouwde wereld van het onderwijs, doordat je kennismaakt met andere bedrijven. Of neem de leergang Praktische Filosofie waarin je gaat ontdekken hoe je klassieke filosofische inzichten in kunt zetten om je als schoolleider verder te ontwikkelen en je onderwijsvisie te verdiepen.
Welke weg je ook gaat, er is maar één voorwaarde voor succes: wees weer net zo hongerig naar de wereld om je heen als toen je kind was. Nieuwsgierig, ondernemend, zelfverzekerd en niet bang.
Jij als schoolleider hebt veel te bieden aan de wereld en tegelijkertijd kun je ongelooflijk veel leren van de wereld om je heen. “Just do it!”