Ouders worden steeds mondiger en gaan soms fors onze grenzen over. Neem die moeder die de klas binnenstormt en de tafel en stoel van haar kind ergens anders neerzet. Ongehoord gedrag. Nou ja, ze is wel betrokken en ze komt voor haar kind op. Maar de manier waarop, is niet aanvaardbaar. We worstelen met dit ingewikkelde gedrag van ouders en het doet iets met ons werkplezier. Bij 95 procent van de ouders gaat het goed, maar die vijf procent kosten bergen energie, hoor ik directeuren vaak zeggen. Hoe ga je met dat irritante gedrag van ouders om?
Categoriseren
“Laten we ouders indelen in categorieën, met een gebruiksaanwijzing per type ouder”, was de gedachte van Frederik Smit, destijds onderzoeker bij het Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen. En ons Ministerie van OCW publiceerde in haar Onderwijsmagazine in 2006 zijn poster ‘Herken de ouder’. Smit categoriseerde ouders in zes typen: de supporter, de afwezige, de politicus, de carrièremaker, de kwelgeest en de superouder. De ‘kwelgeest’ is het meest irritant. Die ‘voelt zich gekwetst en miskend door de houding van school en eigen ervaringen met onderwijs; stelt als kritische consument het feilen van de school aan de kaak; is voor het schoolteam een ongeleid projectiel; is tevreden als de school door het stof moet, of zich moet verantwoorden voor niet-optimaal functioneren.’ Bijbehorende trefwoorden bij dit type ouder: ongevoelig, betweter, koud, agressief, conflicterend, vechter, theatraal, ongeduldig. Hoe je daarmee om moet gaan volgens Smit? Nou, heel simpel: “Toon werkelijke interesse in de motieven van deze ouder, diens (nieuwe) ideeën over opvoeding en onderwijs, blijf zakelijk, maar zorg ervoor dat de ander op zijn gemak is, houd je doel voor ogen, bereid je goed voor, stel goede vragen, stuur na afloop een bedankbriefje, maak een korte notitie van het gesprek en zorg dat je het lijntje openhoudt.”
Ik dacht dat we dit soort indelingen achter ons hadden gelaten. Maar tot mijn schrik lees ik in een Vlaamse publicatie uit 2020 dat De Bruyckere de volgende onderscheiding hanteert: je hebt ‘helicopterouders’ (ouders met een overmatig beschermende opvoedingsstijl), de ‘bulldozerouders’ of ‘snowplow parents’ (de overtreffende trap van helikopterouders, ouders die zelfs de wet durven overtreden om het beste voor hun kind te bereiken), de ‘curlingouders’ (ouders met een overmatige beschermende opvoedingsstijl en die alle obstakels op het pad van hun kind zoveel mogelijk verwijderen of wegvegen zoals in de curlingsport) en ‘tijgerouders’ (vaak moeders, die ernaar streven dat hun kinderen in alles uitblinken maar geen rekening houden met de vraag of kinderen hier wel gelukkig van worden). Volgens De Bruyckere allemaal voorbeelden van wat in de wetenschap ‘overparenting’ wordt genoemd. Het lijkt mij een hele lichtvaardige manier van omgaan met wetenschappelijke bronnen.
Zijn dergelijke typeringen van ouders niet een teken van onprofessionele onmacht omdat we niet weten hoe we met gedrag van ouders om weten te gaan?
Wat als…
Wat als we ons realiseren dat ouders niet de ervaringsdeskundigen zijn die ons van informatie voorzien? Maar hen in de eerste plaats tegemoet treden als mensen die zielsveel van hun kinderen houden en hun prinsen en prinsessen zomaar aan ons toevertrouwen.
Wat als we ons realiseren dat we werkelijk alle ouders uit de samenleving in onze scholen mogen ontmoeten: gelukkige ouders, succesvolle ouders, vrolijke ouders, optimistische ouders, welvarende ouders. Maar ook ouders in armoede, detentie, in een ernstige relatiecrisis, ouders die gevlucht zijn en kapot gaan van heimwee en angst, ouders met grote psychische problemen… situaties die de meesten van ons niet kunnen doorgronden. Veel ouders die niet in staat zijn dat te doen wat wij denken dat goed is voor kinderen. Maar ze houden wel van hun kinderen!
Wat als we zo nieuwsgierig zijn naar de kinderen dat we daarom ook hun ouders beter willen kennen, zodat we de kinderen nog beter begrijpen?
Wat als we ouders bij hun naam noemen in plaats van over ‘de moeder van…’ te spreken?
Wat als we álle ouders beter leren begrijpen?
Dergelijke vragen stellen helpen meer dan welke categorisering dan ook.